Aby zrozumieć jak wielkie znaczenie miała ustawa z 1990 r. należy przypomnieć funkcjonowanie administracji państwowej w PRL. Opierała się ona na Radach Narodowych tworzonych już od 1944 r. Działały one na wszystkich szczeblach administracji: województwach, powiatach, gminach, gromadach. Ich funkcjonowanie wyznaczała przede wszystkim konstytucja z czasów stalinowskich, uchwalona w 1952 r. oraz szczegółowe ustawy, przede wszystkim z lat: 1972, 1973, 1975 i 1983.
Teoretycznie rady narodowe wybierane były przez mieszkańców określonej jednostki administracyjnej na 3 lub 4 (po reformie) lata. Obradowały na sesjach, podejmując decyzje w formie uchwał. Ich zadaniem była realizacja w terenie kierunku politycznego wyznaczanego przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą.
Wolność wyboru radnych była iluzoryczna, bowiem jedyną listą była zawsze ta przedstawiona przez podporządkowany PZPR Front Jedności Narodu (w 1983 r. zastąpiony przez Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego).
Frekwencja na wyborach była wysoka, ponieważ na różne sposoby zachęcano lub zmuszano obywateli do oddawania głosu. Mimo to Państwowa Komisja Wyborcza zawyżała statystyki. Według działaczy Solidarności, którzy w latach 80. prowadzili obywatelski monitoring wyborów PKW zawyżała frekwencję o 15-20% podając ją na poziomie ok. 85-95%.
Ustawa z 1990 r. przywracała w Polsce samorząd terytorialny na szczeblu gminnym. Wybory zostały wyznaczone przez premiera Tadeusza Mazowieckiego na 27 maja.
Wybierano skład 2383 rad gmin. Radnych wybierano w 47 997 okręgach wyborczych. Wybrano 51 987 radnych.
Frekwencja wyborcza wyniosła 42,27%.
Procentowa ilość głosów oddanych na poszczególne komitety wyborcze (zgodnie z Monitorem Polskim Nr 21 z 1990 r.):
- Komitety Obywatelskie „Solidarność” – ok. 53,1%
- lokalne komitety wyborców – 24,7%
- Polskie Stronnictwo Ludowe – 4,3%
- Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej – 2,7%
- Stronnictwo Demokratyczne – 2,1%
- Konfederacja Polski Niepodległej – ok. 1%
W wyniku reformy samorządowej z 1999 r. samorząd obejmuje również szczebel powiatowy oraz wojewódzki.