Podatki z zaskoczenia, bez sześciomiesięcznego vacatio legis

Jarosław KrólakJarosław Królak
opublikowano: 2025-10-11 12:00

Resort finansów ostentacyjnie łamie rządową obietnicę, że wzrost obciążeń fiskalnych nie wejdzie w życie znienacka – alarmuje biznes.

Przeczytaj artykuł i dowiedz się:

-jaką naczelną rządową zasadę podatkową łamie resort finansów

-jak to oceniają eksperci z organizacji biznesowych i czego się domagają

-czy i jak tłumaczy się MF

Posłuchaj
Speaker icon
Zostań subskrybentem
i słuchaj tego oraz wielu innych artykułów w pb.pl
Subskrypcja

Jedną z najważniejszych deregulacyjnych propozycji zespołu Rafała Brzoski, szefa InPostu, było co najmniej półroczne vacatio legis zwłaszcza w przypadku przepisów zwiększających obciążenia podatkowe. Rząd chętnie się na to zgodził i w maju 2025 r. Rada Ministrów skierowała do Sejmu odpowiedni projekt przepisów. Zresztą zasada ta jest jednym z elementów umowy koalicyjnej KO-Trzecia Droga-Lewica. Rzeczywistość wygląda inaczej.

Fundacje rodzinne, PIT, CIT

Przynajmniej w przypadku dwóch ostatnio przedstawionych projektów zwiększających obciążenia MF złamało obiecaną przez rząd zasadę minimum 6-miesięcznego vacatio legis. Chodzi o projekt zmian w ustawie o fundacjach rodzinnych oraz projekt zmian w ustawie o podatku dochodowym PIT oraz CIT. Oba odbierają przedsiębiorcom ulgi podatkowe, tym samym zwiększając daniny na rzecz fiskusa. W obu projektach ministerstwo jako datę wejścia w życie zapisało 1 stycznia 2026 r. Pierwszy dokument 8 września miał pierwsze czytanie w Sejmie a drugi jest jeszcze na etapie prac rządowych. Jeżeli zostaną uchwalone przez parlament, to znajdą się w Dzienniku Ustaw najwcześniej w listopadzie, a najpewniej pod jego koniec. Vacatio legis wyniesie więc tylko około miesiąca.

Projekt zmian w PIT i CIT zakładający zwiększenie obciążeń podatkowych z powodu nieuszanowania półrocznego vacatio legis spotkał się z ogromną krytyką ze strony biznesu. „Okres między uchwaleniem ustawy a jej wejściem w życie będzie wynosił co najwyżej nieco ponad jeden miesiąc. W praktyce oznacza to ograniczenie przedsiębiorcom możliwości dostosowania modeli biznesowych, struktur zatrudnienia czy strategii podatkowych. Nasz sprzeciw nabiera szczególnego znaczenia wobec wielokrotnie złożonych przez rządzących deklaracji o zapewnieniu co najmniej 6-miesięcznego vacatio legis dla wszystkich zmian w prawie podatkowym. Deklaracja taka została również wyrażona w umowie koalicyjnej” - czytamy w stanowisku podpisanym przez Marka Górskiego, prezydenta Konfederacji Lewiatan.

Organizacja podkreśla, że minęły już prawie dwa lata od obietnicy koalicjantów, a nadal zmiany w prawie podatkowym wprowadzane są z minimalnym, nieuwzględniającym interesu przedsiębiorców i obywateli vacatio legis. „Sytuację tę uważamy za nieakceptowalną oraz za przejaw lekceważenia przedsiębiorców i obywateli. Oczekujemy zapewnienia co najmniej 6-miesięcznego vacatio legis” - apeluje szef Lewiatana.

Biznes przypomina ministerstwu

Krajowa Rada Doradców Podatkowych (KRDP) w pisemnej opinii przypomina MF, że ministerstwo samo postuluje respektowanie 6-miesięcznego vacatio legis w projekcie nowelizacji ordynacji podatkowej (jest na etapie prac sejmowych). KRDP podkreśla, że projekt został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji 16 września 2025 r. nowe przepisy mają wejść w życie już 1 stycznia 2026 r., a muszą przejść rządowy, parlamentarny oraz prezydencki proces legislacyjny, co zajmie sporo czasu. Rada domaga się od resortu finansów, aby planowane zmiany zaczęły obowiązywać nie wcześniej niż po sześciu miesiącach. „Tylko to pozwoli na pełną realizację zasady wzbudzania zaufania do organów władzy publicznej, gwarantuje pewność prawa i pozwala podatnikom racjonalnie zaplanować swoje działania” - czytamy w stanowisku KRDP skierowanym do ministra finansów Andrzeja Domańskiego.

W trakcie konsultacji projektu podobne stanowisko zajął zarząd PGE. W opinii wysłanej do odpowiedzialnego za przygotowanie projektu wiceministra finansów Jarosława Nenemana dwaj wiceprezesi tej spółki Marcin Laskowski i Przemysław Jastrzębski, napisali, że „istnieje duże prawdopodobieństwo, że przedmiotowy projekt jako ustawa zostanie ogłoszony pod koniec 2025 r. Tym samym adresaci wprowadzanych regulacji będą mieć niewiele czasu na przygotowanie się do ich wdrożenia. Wydaje się to naruszać zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz odpowiedniego vacatio legis”.

Wątpliwości nie ma też Łukasz Bernatowicz, prezes Związku Pracodawców BCC.

- Bezwzględnie MF powinno stosować się do przyjętego przez Radę Ministrów 6-miesięcznego vacatio legis. Aż dziw bierze, że ministerstwo tak szybko zaczęło łamać swoją własną i całego rządu zasadę obiecaną obywatelom i przedsiębiorcom – mówi Łukasz Bernatowicz.

Wiceminister Jarosław Neneman, do którego zwróciliśmy się o ustosunkowanie się do tych zarzutów, na razie nie odpowiedział.

Planowane zmiany zmiany podatkowe

- radykalne rozszerzenie zakresu tzw. ukrytych zysków w regulacjach dotyczących estońskiego CIT,

- zwiększenie stawki podatku ryczałtowego z 8,5 proc. do 17 proc. w przypadku usług na rzecz podmiotów powiązanych,

- opodatkowanie auta poleasingowego sprzedanego przed upływem trzech lat przez obdarowanego takim autem członka rodziny przedsiębiorcy,

- ograniczenie ulgi mieszkaniowej tylko do jednego lokalu,

- ograniczenie ulgi IP Box tylko dla przedsiębiorców zatrudniających na etat co najmniej trzy osoby; oznacza to odebranie tej ulgi programistom prowadzącym własną działalność,

- brak możliwości obniżenia lub podwyższenia stawki amortyzacyjnej (stosowanej w danym roku podatkowym) po upływie terminu złożenia zeznania rocznego i zapłaty należnego podatku za ten rok,

- rozszerzenie podstawy obliczenia daniny solidarnościowej o dochody uzyskiwane w ramach tzw. IP Box,

- ograniczenie odpisów amortyzacyjnych dla  spółek nieruchomościowych,

- opodatkowanie CIT i PIT dochodów wspólników osiągniętych z likwidacji spółki niebędącej osobą prawną powstałej z przekształcenia spółki,

- rozszerzenia bazy przedsiębiorstw podlegających tzw. podatkowi minimalnemu.

Źródło: projekt nowelizacji ustawy o podatku PiT i CIT

Strony Koalicji zgodnie przyznają, że stabilny, przyjazny i sprawiedliwy system podatkowy to warunek niezbędny dla zwiększenia stopy inwestycji w gospodarce. W tym celu strony Koalicji wprowadzą w szczególności zasadę minimum sześciomiesięcznego vacatio legis dla zmian w prawie podatkowym.

Umowa „Koalicji 15 października”