Kryzysy, takie jak blokada Kanału Sueskiego czy cyberatak na rurociąg Colonial Pipeline w USA, udowodniły, jak wrażliwe są globalne łańcuchy dostaw i jak jedno nieoczekiwane zdarzenie może wywołać kaskadowe skutki na całym świecie. Pandemia COVID-19 natomiast ukazała, że nawet najbardziej surrealistyczne scenariusze rodem z filmów futurystycznych mogą stać się rzeczywistością. Sparaliżowała globalny biznes, spowodowała ogromne straty i zmieniła codzienne życie ludzi na niespotykaną dotąd skalę.
Czy Twoja firma była gotowa na takie wyzwania? Czy Twój łańcuch dostaw okazał się odporny?
Weź udział w konferencji "Sales & Operations Planning and Exceution" >>
Skąd bierze się ryzyko w łańcuchach dostaw?
Ryzyko w łańcuchu dostaw wynika zarówno z wewnętrznej struktury tych systemów, jak i zewnętrznych czynników, na które firmy nie mają pełnego wpływu. Oto najważniejsze źródła ryzyka:
- Globalizacja i złożoność
Światowe sieci dostaw są podatne na zakłócenia logistyczne, polityczne czy środowiskowe. Im dłuższy i bardziej skomplikowany łańcuch dostaw, tym więcej punktów, w których mogą pojawić się problemy. - Nieprzewidywalne kryzysy
Wojny, pandemie, klęski żywiołowe czy blokady transportowe, mogą zakłócić funkcjonowanie całych branż. - Zależność od dostawców
Poleganie na jednym dostawcy lub regionie niesie duże ryzyko. Na przykład niedobory półprzewodników z Azji wywołały zakłócenia w przemyśle technologicznym i motoryzacyjnym. - Zmiany regulacji i polityki
Zmiany przepisów celnych, handlowych czy wprowadzanie sankcji mogą wpłynąć na przepływ towarów. Przykładem jest Brexit, który zmusił wiele firm do przystosowania się do nowych zasad handlu. - Cyfryzacja i cyberzagrożenia
Technologia wspiera zarządzanie dostawami, ale niesie też ryzyko ataków hakerskich czy awarii systemów IT. Przykładem jest cyberatak na Maersk w 2017 roku, który spowodował straty rzędu 300 milionów dolarów.
Kategorie ryzyka w łańcuchach dostaw
Ryzyka można podzielić na następujące grupy:
- Operacyjne
Problemy z jakością produktów, niewystarczające moce produkcyjne czy opóźnienia w logistyce. - Finansowe
Wahania kursów walut, wzrost kosztów surowców lub bankructwo kluczowego dostawcy. - Polityczne i regulacyjne
Konflikty, sankcje czy zmiany przepisów podatkowych. - Środowiskowe
Katastrofy naturalne, zmiany klimatyczne czy wymogi związane z ochroną środowiska. - Technologiczne
Ataki hakerskie, awarie systemów IT lub trudności z wdrażaniem nowych technologii. - Rynkowe
Skracający się cykl życia produktów lub zmieniające się preferencje konsumentów.
Jak radzić sobie z ryzykiem?
- Identyfikacja ryzyka
Analizuj potencjalne zagrożenia na każdym etapie łańcucha dostaw, w tym u dostawców pośrednich. - Ocena ryzyka
Określ prawdopodobieństwo wystąpienia i wpływ danego zagrożenia, korzystając z macierzy ryzyka. - Plany zapobiegawcze
Stwórz alternatywne źródła dostaw, zapasowe trasy logistyczne i procedury awaryjne. - Szybkie reagowanie
Działaj szybko w przypadku kryzysu, by minimalizować straty i skutki zakłóceń. - Monitorowanie i doskonalenie
Regularnie weryfikuj i aktualizuj swoje strategie zarządzania ryzykiem.
Narzędzia wspierające zarządzanie ryzykiem
Mapowanie łańcucha dostaw – Identyfikacja słabych punktów w sieci dostaw.
Technologie ERP i IoT (Internet of Things) – Monitorowanie łańcucha dostaw w czasie rzeczywistym.
Analiza scenariuszowa – Symulowanie kryzysów i opracowywanie planów działania.
Blockchain – Zapewnia przejrzystość i możliwość śledzenia produktów.
Zarządzanie relacjami z dostawcami – Budowanie silnych relacji i ocena ich wydajności.
Jak zwiększyć odporność łańcucha dostaw?
Dywersyfikacja dostawców – Zidentyfikuj i zatwierdź alternatywne źródła dostaw.
Inwestycje w technologie – Narzędzia analityczne i systemy monitorujące przewidują ryzyka.
Zapas bezpieczeństwa – Tworzenie rezerw produktów krytycznych.
Budowanie odporności organizacji – Szkolenia pracowników i symulacje kryzysowe.
Plany awaryjne – Przygotowanie procedur na wypadek np. awarii systemów IT.
Monitorowanie finansów dostawców – Regularna analiza sytuacji finansowej partnerów.
Podsumowanie
Ryzyko w łańcuchach dostaw to nieunikniony element biznesu. Czy można je całkowicie wyeliminować? Rzadko. Natomiast zrozumienie zagrożeń i wdrożenie odpowiednich strategii zarządzania pozwala firmom minimalizować skutki kryzysów. Budowanie elastycznych i odpornych łańcuchów dostaw nie tylko chroni firmę przed stratami, ale też zwiększa jej konkurencyjność na rynku. Zarzadzanie ryzykiem - zarówno w łańcuchu dostaw jak w innych obszarach działania przedsiębiorstwa - to jeden z kluczowych trendów w biznesie przyszłości.
Autorka: Agnieszka Kieliszek-Korczyńska, BUY & LEAD WISELY. Praktyk i doradca zakupowy, trener.