W obliczu rosnących wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi oraz społecznymi instytucje finansowe globalnie i w Polsce zmieniają podejście do oceny ryzyka kredytowego. Czynniki ESG, czyli środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego, przestają być jedynie elementem marketingowym i stają się kluczowym aspektem decyzyjnym. Banki coraz częściej wprowadzają je do swoich modeli oceny klientów, co wpływa na warunki finansowania i koszt kapitału, a tym samym kształtuje nowe zasady funkcjonowania rynku finansowego. Sprawdziliśmy, jak to wygląda w praktyce.
ESG w centrum uwagi sektora finansowego
Najnowszy raport Inicjatywy Finansowej Programu Środowiskowego ONZ (UNEP FI) pokazuje, że w ciągu ostatnich dwóch lat odsetek banków globalnych uwzględniających ryzyko klimatyczne przy ocenie prawdopodobieństwa niewypłacalności klientów wzrósł z około 40 do 61 proc. To niemal 50-procentowy wzrost, który świadczy o rosnącej presji regulacyjnej i zmianie podejścia do zarządzania ryzykiem. Banki rozszerzają swoje modele kredytowe nie tylko o czynniki środowiskowe, ale coraz częściej wliczają je także do wyceny potencjalnych strat w przypadku niewypłacalności. ESG staje się zatem integralnym elementem analizy kredytowej, a nie tylko narzędziem wizerunkowym czy działaniem CSR.
Podobne trendy obserwujemy w Polsce. Zeszłoroczny raport PwC „Zielone finanse po polsku” wskazuje, że zdecydowana większość banków zamierza rozwijać ofertę produktów zrównoważonego finansowania, takich jak kredyty na redukcję emisji czy inwestycje proekologiczne. Niemal wszystkie banki zbierają od klientów dane ESG, mają w ofercie produkty związane ze zrównoważonym rozwojem i planują uwzględnianie czynników ESG w ilościowym zarządzaniu ryzykiem kredytowym. To wyraźny znak, że polski sektor finansowy włącza zasady zrównoważonego rozwoju w swoją codzienną działalność, odpowiadając na globalne wyzwania i potrzeby rynku.
Więcej tekstów związanych z ESG znajdziesz TUTAJ
– Zmiany w zakresie uwzględniania ryzyk ESG w bankowości wynikają przede wszystkim z naturalnej ewolucji rynku. Sektor bankowy analizuje otoczenie, w którym funkcjonuje, i nie może pomijać zmian klimatu oraz związanych z nimi wyzwań. Po drugie, działania banków są odpowiedzią na oczekiwania nadzorcze, głównie ze strony Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego. Wynika z nich obowiązek zarządzania ryzykiem ESG. Wreszcie, pojawiają się też konkretne zmiany przepisów, które wymagają ujawniania informacji dotyczących ryzyk ESG – tłumaczy dr Agnieszka Wicha, doradca zarządu ze Związku Banków Polskich.
ESG w polskiej bankowości
W polskich bankach coraz wyraźniej widać, że czynniki ESG przestają być jedynie dodatkiem do strategii i stają się nieodłącznym elementem codziennego zarządzania ryzykiem. Instytucje finansowe rozwijają ofertę produktów zrównoważonych, które mają wspierać cele klimatyczne i środowiskowe klientów. Równocześnie zwiększa się zakres zbieranych od firm informacji dotyczących ich wpływu na środowisko i społeczeństwo, co jest niezbędne do spełnienia wymogów regulacyjnych oraz do dokładniejszej oceny różnych rodzajów ryzyka, m.in. kredytowego, płynnościowego, rynkowego czy reputacyjnego.
Zarządzanie ryzykiem ESG w bankach ma charakter kompleksowy i dotyczy nie tylko specjalistycznych produktów zielonych, lecz także wszystkich typów finansowania. W praktyce oznacza to, że dane ESG służą przede wszystkim do identyfikacji i monitorowania ryzyka związanego z działalnością klientów oraz potencjalnym jego wpływem na stabilność banków. Wymogi nadzorcze, zwłaszcza wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, nakładają na banki obowiązek systemowego uwzględniania ryzyka ESG we wszystkich obszarach działalności kredytowej.
– Uwzględnianie czynników ESG w procesach związanych z udzielaniem kredytów jest elementem immanentnie wpisanym w kompleksowe podejście banków do zarządzania ryzykiem w związku z udzielaniem kredytów. Jest ono zagadnieniem szerszym, odnoszącym się nie tylko do specjalnych kredytów o cechach zrównoważonych, ale również do wszystkich finansowań – podkreśla dr Agnieszka Wicha.
Wyzwania zielonej bankowości
Wdrażanie kryteriów ESG w bankach w Polsce napotyka na wiele barier – od złożoności regulacji, przez brak jednolitego podejścia do raportowania, po trudności w pozyskiwaniu rzetelnych danych. Instytucje finansowe muszą radzić sobie z dynamicznie rosnącą liczbą wymogów związanych z ujawnieniami ESG, które często opierają się na niejednolitych źródłach. Tymczasem skuteczna ocena ryzyka wymaga dostępu do wiarygodnych, porównywalnych informacji – w ujęciu zarówno czasowym, jak i sektorowym. Obecny brak spójnych standardów czy centralnych baz danych istotnie utrudnia ten proces, zwiększając obciążenie po stronie zarówno banków, jak i ich klientów.
– Dostępność danych i skomplikowanie materii stanowią największe wyzwania. Nie ma jednej bazy danych ESG, jednego repozytorium. Część informacji pochodzi bezpośrednio od klientów, część z ogólnodostępnych baz, np. portalu Klimada 2.0. Przygotowanie stosownych ujawnień przez bank czy też proces oceny ryzyka ESG wymaga pracy na rzetelnych i porównywalnych danych – mówi dr Agnieszka Wicha.
Branża finansowa podkreśla konieczność wypracowania systemowego podejścia do danych ESG w skali całej gospodarki w zakresie metod zbierania oraz ich wykorzystania w ocenie ryzyka. Kluczowe znaczenie mają tu zarówno stabilne ramy prawne, jak i wspólne standardy analityczne. Mimo postępującej integracji ESG z procesami kredytowymi wiele banków wciąż traktuje wyniki tej oceny jako oddzielny komponent niepowiązany bezpośrednio z oceną ryzyka kredytowego. Transformacja ta wymaga nie tylko zmiany metodologicznej, lecz również odpowiednich kompetencji i zasobów, by ESG mogło w pełni wejść do głównego nurtu zarządzania ryzykiem.
– Dotychczasowe rozwiązania w sektorze nie łączą jeszcze bezpośrednio wyniku oceny pod kątem ESG z oceną stricte ryzyka kredytowego. Dalszy rozwój metodyk oceny ryzyka ESG kontrahentów banków jest uzależniony od wielu czynników – jeżeli nie bezpośrednio powiązanych z regulacyjnymi zmianami w zakresie modelowania ryzyka, to także z apetytem sektora bankowego na stosowanie złożonych mechanizmów modelarskich w tym zakresie oraz dostępnością danych ilościowych spełniających rygorystyczne wymogi dotyczące jakości – zaznacza dr Anna Malinowska, ekspert w Biurze Procesów i Ryzyka ESG w Banku Pekao SA.
Kierunek na zrównoważony rozwój
Choć wymogi ESG stawiane przez banki mogą wydawać się wyzwaniem, coraz więcej klientów korporacyjnych podchodzi do nich z dużą świadomością. Wynika to nie tylko z rosnącej liczby obowiązków sprawozdawczych w ramach unijnych regulacji, lecz także z praktyki biznesowej – szczególnie w przypadku firm należących do międzynarodowych grup kapitałowych, obecnych na rynkach kapitałowych lub funkcjonujących w międzynarodowych łańcuchach dostaw. W takich organizacjach dane ESG nie są nowością, a często stanowią naturalny element zarządzania i współpracy z kontrahentami. Co więcej, korporacje te często pełnią funkcję edukacyjną wobec mniejszych podmiotów, podnosząc ogólny poziom wiedzy i kompetencji w zakresie zrównoważonego rozwoju.
– Świadomość klientów korporacyjnych jest wysoka – i cały czas rośnie. To efekt nie tylko ich własnych obowiązków sprawozdawczych, ale też interakcji z otoczeniem biznesowym i łańcuchem wartości, którego są częścią. Wielu klientów już wcześniej stosowało dobrowolne standardy, takie jak GRI, zanim pojawiły się obowiązki prawne – mówi dr Anna Malinowska.
W najbliższych latach rola ESG w sektorze finansowym będzie tylko zyskiwać na znaczeniu – zarówno ze względu na presję regulacyjną, jak i rosnące oczekiwania rynku. Zrównoważone praktyki stają się kluczowe nie tylko dla spełnienia wymogów prawnych, ale także dla budowania przewagi konkurencyjnej. Według danych Global Sustainable Investment Alliance do 2027 roku inwestycje zrównoważone mogą stanowić nawet połowę wszystkich zarządzanych aktywów na świecie. To sygnał, że ESG już dawno przestało być niszą – stało się nowym standardem. W Polsce banki i przedsiębiorcy intensyfikują działania w tym obszarze, jednak niezbędne pozostaje wypracowanie wspólnych standardów i zapewnienie lepszego dostępu do danych. Tylko wtedy system zarządzania ryzykiem ESG będzie efektywny, a sektor finansowy skutecznie wesprze cele zrównoważonego rozwoju i konkurencyjność gospodarki.