Podstawowa oferta funduszy inwestycyjnych dla firm to fundusze pieniężne i gotówkowe.
Dlaczego specjaliści polecają firmom głównie dwa, wspomniane wyżej, typy funduszy? Niskie ryzyko i wysoka płynność tego instrumentu wraz z korzyściami, które w wielu przypadkach przewyższają to, co oferują w tym zakresie banki, powinny stanowić ciekawą kompozycję dla osób odpowiedzialnych w firmach za zarządzanie płynnością. Obecnie na polskim rynku działa 27 tego typu produktów, a ofertę z tego zakresu znajdziemy w większości polskich towarzystw funduszy inwestycyjnych. Łączne aktywa funduszy pieniężnych i gotówkowych wynoszą 8,1 mld PLN, co stanowi 10,5 proc. łącznego majątku zarządzanego przez wszystkie krajowe fundusze inwestycyjne. To dwa razy mniej niż średni udział funduszy tego typu w Europie, gdzie niemal co piąte euro jest powierzane w zarządzanie funduszom rynku pieniężnego.
Na polskim rynku, w ramach tych produktów, znajdziemy niejako dwie podgrupy — fundusze rynku pieniężnego oraz fundusze gotówkowe.
Pierwsze z nich to fundusze spełniające tzw. standard funduszu rynku pieniężnego, zapisany w ustawie o funduszach inwestycyjnych i związanych z nią aktach wykonawczych. W dużym skrócie fundusz ma prawo używać określenia „rynku pieniężnego” jedynie wówczas, gdy jego aktywa inwestowane są wyłącznie w instrumenty rynku pieniężnego lub depozyty w bankach krajowych o terminie zapadalności do 1 roku, płatne na żądanie. Maksymalny, ważony wartością lokat, średni termin do wykupu aktywów funduszu nie może być dłuższy niż 90 dni. Papiery dłużne emitowane, poręczane lub gwarantowane przez Skarb państwa bądź NBP muszą stanowić min 40 proc. aktywów funduszu. Pozostała część portfela może być lokowana w instrumentach emitowanych przez inne podmioty, pod warunkiem posiadania krótkoterminowego ratingu, nie niższego niż A3, P3 lub F3, w zależności od agencji ratingowej.
W funduszach z drugiej grupy, nazywanych często dla odróżnienia gotówkowymi, zasady konstrukcji portfela nie podlegają aż tak rygorystycznym zasadom. Z reguły ich polityka inwestycyjna dopuszcza lokowanie uzyskanych środków w instrumentach rynku pieniężnego lub papierach dłużnych, dla których termin realizacji praw (płatność odsetek w przypadku obligacji o zmiennym oprocentowaniu bądź wykup — w odniesieniu do obligacji o stałym oprocentowaniu) liczony od momentu zakupu nie jest dłuższy niż rok.
Obecnie w Polsce działa 5 funduszy spełniających standard funduszu rynku pieniężnego, a ich aktywa w końcu kwietnia wynosiły 0,5 mld PLN. Pozostałe produkty zarządzają środkami powierzonymi przez klientów bez rygorystycznych ram nakładanych na politykę inwestycyjną przez standard funduszu rynku pieniężnego. Jedną z przyczyn braku zainteresowania tym ostatnim typem jest brak jednolitej interpretacji zapisów o terminie do wykupu instrumentów wchodzących w skład portfela.
Europejskie wzorce
W Europie fundusze rynku pieniężnego zyskują zwolenników, i co najważniejsze — nowe środki, zdecydowanie szybciej. Według danych stowarzyszenia Institutional Money Market Funds Association (IMMFA), zrzeszającego czołowych dostawców funduszy rynku pieniężnego w Europie, w okresie minionych 5 lat aktywa zgromadzone w produktach jego członków wzrosły z 50 mld USD do 250 mld USD. Do tej grupy podmiotów należy kilkanaście instytucji, a wśród nich znajdziemy tak znane na światowym rynku zarządzania aktywami marki jak Fidelity, JPMF, Lehman Brothers, Merrill Lynch czy Morgan Stanley.
Zgodnie z przyjętym przez stowarzyszenie, w roku 2003, kodeksem praktyk podstawowym celem w zarządzaniu funduszami pieniężnymi jest zachowanie kapitału i utrzymanie płynności funduszu. Wypracowanie zysku z inwestycji jest natomiast celem dodatkowym. Jednocześnie produkty pieniężne członków stowarzyszenia muszą spełniać bardzo rygorystyczne warunki. Przede wszystkim fundusze IMMFA posiadają ocenę AAA wydaną przez uznaną agencję ratingową, która zapewnia najwyższy poziom zabezpieczania wartości kapitału. W portfelach funduszy znajdują się instrumenty rynku pieniężnego emitowane przez podmioty o najwyższej wiarygodności kredytowej, których średni ważony czas do wykupu nie może przekroczyć 60 dni. Są to znacznie bardziej restrykcyjne reguły niż nałożone na polskie fundusze rynku pieniężnego.
Podobnie jak ma to miejsce w Polsce, fundusze członków IMMFA to tylko wycinek rynku funduszy inwestujących w krótkoterminowe instrumenty dłużne. Według informacji podanych EFAMA (European Fund and Asset Management Association) na koniec 2005 roku aktywa zgromadzone we wszystkich funduszach instrumentów rynku pieniężnego w krajach UE wyniosły prawie 950 mld USD.
Zdaniem prezesa IMMFA w ciągu kolejnych lat fundusze rynku pieniężnego przeznaczone dla inwestorów instytucjonalnych czeka dalszy dynamiczny rozwój. Według niego w ciągu 5 lat ich aktywa mogą wzrosnąć czterokrotnie osiągając wartość 1 bln USD.
Zyski czy ryzyko?
Okazuje się, że w polskich realiach inwestorzy znacznie większą uwagę przywiązują do zysku, akceptując przy okazji nieco większe ryzyko. Dopiero zmiana tej reguły umożliwi bardziej dynamiczny rozwój funduszy rynku pieniężnego. Na razie jednak rodzime TFI, poddając się wymaganiom klientów, skupiają się na maksymalizacji zysku, przy jednoczesnym ograniczaniu ryzyka. Dlatego wśród funduszy pieniężnych i gotówkowych znajdziemy różne modyfikacje polityki, mające na celu przede wszystkim poprawę wypracowywanych przez nie rezultatów. I można chyba przyjąć, że TFI osiągają na tym polu sukces.
W ciągu minionych 12 miesięcy średni wynik funduszu należącego do grupy RPP (pieniężne i gotówkowe) wyniósł 3,93 proc., przy rozpiętości 4,89 proc.-3,08 proc. Sceptycy powiedzą — to niewiele. Średnie oprocentowanie 12-miesięcznego depozytu dla podmiotów gospodarczych z maja 2005 roku wyniosło 3 proc. Jeszcze lepiej wypadły bony skarbowe, które na przetargu 30 maja 2005 roku można było kupić ze średnią rentownością 5,1 proc. To jednak miary, które — choć oparte na zbliżonych pod względem ryzyka instrumenty, odzwierciedlają wynik inwestycjach o charakterze buy & hold (kup i trzymaj). Aby odnieść się do wyników funduszy pieniężnych i gotówkowych, należałoby porównać je z wzorcami, które dają podobną, niemal nieograniczona płynność, a wówczas okaże się, że ich rezultaty są konkurencyjne. Średnie oprocentowanie jednomiesięcznych depozytów złotowych dla przedsiębiorstw w okresie maj 2005 — kwiecień 2006 wyniosło 2,3 proc., a benchmark oparty na 1-miesięcznej stawce WIBID (stopa procentowa, jaką banki płacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków) zyskał 4,38 proc.
Polityka i koszty
Różnica pomiędzy najlepszym i najgorszym rocznym wynikiem funduszy pieniężnych i gotówkowych to aż 1,8 proc. pkt proc. Co leży u podstaw tak istotnej rozpiętości? Na pewno bardzo ważny czynnik to polityka — cztery z pięciu ostatnich miejsc zajmują produkty spełniające standard funduszu rynku pieniężnego. Ale okazuje się że to nie wszystko. Znacznie ważniejszą przyczyną są koszty obciążające aktywa, pokrywane przez TFI z opłaty za zarządzanie. Okazuje się, że, z jednym wyjątkiem, dochodowość powyżej 4 proc. dawały w okresie minionych 12 miesięcy jedynie te fundusze, w których rzeczywiste koszty obciążające aktywa, wyliczone na bazie danych z rocznych sprawozdań, nie przekraczały 1 proc. Wśród 22 działających przez cały rok produktów, jedynie 8 spełniało ten warunek. Przeciętny wskaźnik TER (Total Expense Ratio) dla funduszy pieniężnych i gotówkowych to 1,1 proc., a dla najdroższych z nich wskaźnik TER przekracza 1,5 proc.
Tomasz Publicewicz, Analizy Online
Wyniki 10 najlepszych funduszy w danej grupie
Fundusze pienięzne i gotówkowe (grupa RPP)
7 dni
3 mce
6 mce
12 mcy
36 mcy
I wplata (PLN)
GTFI Premium SFIO Krótkoterminowych Papierów Dłużnych
0,1%
1,0%
2,1%
4,5%
15,6%
10 000
UniWibid SFIO
0,1%
1,0%
2,1%
4,5%
17,1%
100 000
KBC Gamma SFIO
0,1%
1,0%
2,2%
4,9%
17,3%
1 000 000
CitiPłynnościowy SFIO
0,1%
1,0%
2,0%
4,4%
16,4%
1 000 000
DWS Polska FIO Płynna Lokata Plus
0,1%
1,0%
2,1%
4,4%
15,2%
50 000
UniKorona Pieniężny FIO
0,2%
0,9%
2,0%
4,2%
14,9%
50
DWS Polska FIO Płynna Lokata
0,1%
0,9%
2,0%
4,3%
13,4%
100
DWS Polska FIO Rynku Pieniężnego
0,1%
0,8%
1,7%
100
Pioneer Pieniężny FIO
0,1%
0,8%
1,7%
4,0%
14,3%
1 000
Allianz Pieniężny FIO
0,1%
0,8%
200
Fundusze polskich papierów dłużnych (grupa PDP)
7 dni
3 mce
6 mce
12 mcy
36 mcy
I wplata (PLN)
Pioneer Lokacyjny FIO
0,2%
0,7%
2,6%
1 000
SKARBIEC-LOKACYJNY FIZ
0,1%
0,5%
1,2%
2,9%
SEB 2 - Obligacji i Bonów Skarbowych FIO
0,0%
0,3%
0,7%
2,9%
14,7%
100
DWS Polska FIO Dłużnych Papierów Wartościowych
0,3%
0,3%
3,1%
3,9%
9,9%
100
GTFI FIO Obligacji Skarbowych
0,1%
0,2%
1,8%
3,8%
10,4%
500
AIG FIO Obligacji
0,2%
0,2%
3,7%
6,5%
1 000
UniKorona Obligacje FIO
0,4%
0,0%
2,3%
4,8%
14,4%
50
Pioneer Obligacji Plus FIO
0,3%
-0,1%
2,5%
4,6%
13,8%
500
SKARBIEC-OBLIGACJA FIO Instrumentów Dłużnych
0,2%
-0,2%
1,7%
3,3%
6,6%
100
Pioneer Obligacji FIO
0,2%
-0,2%
2,3%
4,1%
13,6%
500
Fundusze eurowych papierów dłużnych (grupa PDE)
7 dni
3 mce
6 mce
12 mcy
36 mcy
I wplata (PLN)
SEB 6 - Euro Lokata FIO
-0,8%
6,7%
-0,1%
-3,2%
500
SKARBIEC-EURO OBLIGACJA FIO Zagranicznych Instrumentów Dłużnych
-0,4%
4,4%
1,3%
-3,8%
-6,8%
100
DWS Polska SFIO Euroobligacji
-0,5%
4,3%
0,7%
-4,6%
-4,9%
100
BPH FIO Europejskich Obligacji
-0,9%
3,5%
-0,9%
-6,1%
1 000
AIG FIO Zagranicznych Obligacji
-0,6%
3,5%
-0,2%
-4,0%
1 000
Pioneer Obligacji Europejskich Plus FIO
-0,8%
3,1%
-0,6%
-6,4%
1 000
Arka BZ WBK Obligacji Europejskich FIO
-0,6%
2,9%
0,0%
-4,1%
1 000
PKO/Credit Suisse ŚFW SFIO Subfundusz Dłużny EUR
-0,5%
2,8%
-0,3%
1 000
Fundusze dolarowych papierów dłużnych (grupa PDU)
7 dni
3 mce
6 mce
12 mcy
36 mcy
I wplata (PLN)
Millennium FIO Dolarowa Lokata
-0,6%
-2,8%
-6,2%
-5,4%
500
DWS Polska FIO USD Obligacji
-0,5%
-2,9%
-7,4%
-7,1%
100
SKARBIEC-DOLAROWA OBLIGACJA FIO Zagranicznych Instrumentów Dłużnych
-0,4%
-2,9%
-6,0%
-5,8%
-15,4%
100
CitiObligacji Dolarowych FIZ
-0,5%
-2,9%
-6,0%
-4,5%
-10,6%
Pioneer Obligacji Dolarowych Plus FIO
-0,1%
-3,3%
-5,9%
-4,3%
-4,2%
1 000
UniDolar Obligacje FIO
-0,5%
-3,3%
-7,1%
-6,3%
500
KBC Dolar FIZ
0,0%
-3,8%
-8,6%
-8,7%
BPH FIO Dolarowych Obligacji
-0,9%
-5,1%
-8,8%
-10,6%
1 000
Pioneer Obligacji Dolarowych FIO
-0,9%
-5,2%
-8,1%
-9,3%
-13,8%
1 000
PKO/Credit Suisse ŚFW SFIO Subfundusz Dłużny USD
-0,6%
-7,4%
-10,6%
1 000
Fundusze stabilnego wzrostu (grupa SWP)
Commercial Union FIO Ochrony Kapitału Plus
0,2%
2,7%
8,3%
16,4%
1 000
PZU FIO Stabilnego Wzrostu MAZUREK
0,6%
2,5%
7,5%
15,7%
40,1%
100
GTFI FIO Stabilnego Wzrostu
0,3%
2,3%
7,7%
14,6%
500
Lukas FIO Subfundusz Lukas Stabilnego Wzrostu
0,5%
1,7%
10,1%
20,6%
50,1%
1 000
CitiSenior SFIO
0,2%
1,5%
6,0%
11,9%
33,6%
10
Allianz Stabilnego Wzrostu FIO
0,0%
1,4%
8,5%
13,1%
200
DWS Polska FIZ Stabilnego Wzrostu
-1,7%
1,1%
7,8%
10,9%
SKARBIEC-III FILAR FIO
-0,3%
1,1%
8,1%
18,4%
40,6%
50
BPH FIO Stabilnego Wzrostu
0,3%
0,7%
6,6%
15,4%
1 000
ING FIZ Stabilnego Wzrostu
0,1%
0,7%
5,7%
10,9%
Fundusze mieszane (grupa MIP)
PZU FIO Zrównoważony
0,9%
3,4%
10,8%
100
Lukas FIO Subfundusz Lukas Dynamiczny Polski
0,7%
3,3%
16,9%
1 000
SKARBIEC-WAGA FIO Zrównoważony
-0,7%
2,2%
13,0%
28,8%
65,8%
100
Beta SFIO
0,4%
2,0%
13,8%
39,7%
84,3%
10 000 000
BPH FIO Aktywnego Zarządzania
0,3%
1,4%
10,3%
26,2%
63,8%
1 000
KBC Aktywny FIO
0,3%
1,2%
8,7%
23,0%
59,0%
500
UniKorona Zrównoważony FIO
-0,3%
1,1%
12,0%
25,4%
76,7%
50
DWS Polska FIO Zrównoważony
-0,5%
0,9%
10,3%
20,6%
55,5%
100
ING FIO Zrównoważony
0,2%
0,7%
9,2%
21,8%
62,5%
200
Allianz Aktywnej Alokacji FIO
0,2%
0,3%
200
Fundusze akcji polskich (grupa AKP)
7 dni
3 mce
6 mce
12 mcy
36 mcy
I wplata (PLN)
DWS Polska FIO Top 25 Małych Spółek
-1,1%
8,2%
43,2%
60,9%
124,1%
100
ING FIO Średnich i Małych Spółek
-0,2%
8,0%
38,5%
200
PZU FIO Akcji KRAKOWIAK
1,1%
7,8%
22,3%
44,0%
107,0%
100
GTFI FIO Akcji
0,6%
7,4%
21,9%
43,2%
500
AIG FIO Akcji
0,6%
6,3%
19,1%
40,8%
1 000
FORTIS FIO subfundusz FORTIS Akcji
-2,5%
5,8%
21,7%
42,5%
200
ING FIZ Akcji
-0,1%
5,8%
23,5%
51,4%
CitiAkcji FIO
0,5%
5,1%
22,2%
50,0%
114,8%
100
SKARBIEC-AKCJA FIO Akcji
-1,4%
5,0%
22,6%
51,8%
140,8%
100
Commercial Union FIO Polskich Akcji
0,5%
4,4%
17,6%
41,4%
137,0%
1 000
Fundusze akcji zagranicznych (grupa AKZ)
7 dni
3 mce
6 mce
12 mcy
36 mcy
I wplata (PLN)
BPH FIO Top Europa
1,0%
1,5%
1,9%
5,6%
12,9%
1 000
Pioneer Akcji Europejskich FIO
1,4%
0,3%
4,5%
7,1%
1 000
DWS Polska FIO Top 50 Europa
0,7%
-1,9%
4,2%
12,8%
38,0%
100
Pioneer Akcji Amerykańskich FIO
0,7%
-3,1%
-4,0%
-0,8%
12,0%
1 000
UniGlobal FIO
0,0%
-3,5%
1,1%
8,9%
22,4%
50
BPH FIO Top Ameryka
0,0%
-5,1%
-9,3%
-8,1%
-10,7%
1 000
PKO/Credit Suisse Akcji Nowa Europa FIO
-0,9%
-7,0%
1,8%
100
PZU FIO Akcji Nowa Europa
2,2%
-7,3%
-2,8%
100
Więcej o inwestowaniu nadwyżek finansowych w dodatku "Bank dla przedsiębiorcy" w czwartkowym "Pulsie Biznesu".