Nie każda nadpłata składki zdrowotnej za 2022 r. zostanie szybko wypłacona. Jest to zależne m.in. od tego, czy płatnik złoży wniosek w tej sprawie.
Do 1 czerwca przedsiębiorcy mają czas na składanie wniosków o zwrócenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) składki zdrowotnej nadpłaconej przez nich w 2022 r. Nadpłaty te, wynikające z rocznego rozliczenia, którego należało dokonać najpóźniej 22 maja, nie będą przesyłane płatnikom z automatu.
Według informacji ZUS, formularz wniosku o zwrot nadpłaty powinien być dostępny na profilu płatnika na PUE ZUS po identyfikacji z jego kontem dokumentu zawierającego roczne rozliczenie. Wniosek ten (oznaczony symbolem RZS-R) ma znajdować się w zakładce „Moje dane”, w sekcji „Wnioski o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne”.
Ile czasu na wypłaty
ZUS deklaruje, że nadpłatę przekaże na rachunek bankowy, który jest zapisany na koncie płatnika składek, najpóźniej do 1 sierpnia. Jeżeli do 1 czerwca przedsiębiorca nie złoży wniosku o zwrot i zarazem nie zalega z płaceniem składek lub nie ma zaległości z racji nienależnie pobranych świadczeń, wówczas nadpłacona kwota zostanie przez zakład rozliczona do końca 2023 r. Będzie to jednak możliwe pod warunkiem, że Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) nie przekaże informacji o rozbieżnościach pomiędzy formą opodatkowania płatnika i wysokością przychodów lub dochodów wykazanych w dokumentach przekazanych ZUS a formą opodatkowania i wysokością przychodów lub dochodów wykazanych dla celów podatkowych.
Rzecz w tym, że podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i zasady jej opłacania zależą od tego, jakiemu podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (PIT) podlega przedsiębiorca. Ponadto – co ważne – z uwagi na ubiegłoroczne nowelizacje Polskiego Ładu niektórym osobom prowadzącym działalność gospodarczą pozwolono na zmianę formy PIT w trakcie roku.
„W przypadku potwierdzenia rozbieżności, w pierwszej kolejności ZUS przeprowadzi postępowanie w tej sprawie i dopiero po jego zakończeniu rozliczy nadpłatę składki, z uwzględnieniem daty, która wynika z terminu przekazania rocznego rozliczenia” – czytamy w wyjaśnieniach zakładu.
Zastrzega przy tym, że przyszłe rozliczenie przez ZUS nadpłaty za 2022 r. nie zwalnia płatników z bieżącego opłacania daniny na Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
Różnie w trakcie roku
Jak podkreśla Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy w firmie inFakt, przepisy regulujące zasady opłacania składki zdrowotnej mogły sprawić, że ku zaskoczeniu części przedsiębiorców wynikiem jej rozliczenia za 2022 r. była niedopłata zamiast spodziewanej nadwyżki.
– Na kontach ZUS wielu osób, zwłaszcza objętych ryczałtem ewidencjonowanym, mógł pojawić się obowiązek dopłaty do składki. To możliwe nawet wtedy, gdy przedsiębiorca wcześniej uregulował miesięczne różnice w składce – mówi Piotr Juszczyk.
Zwraca uwagę, że w systemie progresywnym, któremu podlegają ryczałtowcy, składki są obliczane stopniowo i rosną zależnie od tego, w jakim przedziale mieszczą się przychody uzyskiwane przez podatnika. W konsekwencji, jeśli ktoś wskoczył w wyższy próg w trakcie roku, a płacił daninę na NFZ według stawki przypisanej do niższego przedziału, to powstała różnica do dopłacenia. Możliwe są jednak sytuacje odwrotne – z rozliczenia za cały rok mogła wyjść nadpłata.
Ekspert inFaktu tłumaczy, że pod koniec roku wielu przedsiębiorców miało świadomość, że składka zdrowotna jest obliczana na podstawie całorocznych zarobków. Zdawali więc sobie sprawę, że w jej rocznym rozliczeniu trzeba będzie uwzględnić miesiące, w których płacili niższą daninę.
– Dlatego wielu podatników nie chciało czekać do terminu rozliczenia składki za cały 2022 r. Wcześniej dopłacili różnice w miesięcznych deklaracjach ZUS bez składania dokumentów DRA, czyli formularzy, w których wykazuje się wszystkie składki i pobrane świadczenia. Niestety, nie było to możliwe za pierwsze okresy rozliczeniowe, kiedy płacili na NFZ według niższej stawki – podkreśla Piotr Juszczyk.
Nadmiarowe nadpłaty
Skutek tych zawiłości jest taki, że w rozliczeniu rocznym mógł pojawić się obowiązek dopłaty składki zdrowotnej, mimo że przedsiębiorca tę niedopłatę już uregulował, np. w grudniu 2022 r. ZUS w swoich oficjalnych odpowiedziach na pytania podatników informował, że płatnicy powinni byli wpłacić składkę zdrowotną wynikającą z rozliczenia rocznego do 22 maja, w tym kwotę odpowiadającą ewentualnie opłaconej wcześniej niedopłacie.
W rezultacie, chociaż konto w profilu płatnika mogło wykazywać nadpłaty, to i tak musiał on wspomniane niedopłaty opłacić, bo tego wymagał ZUS.
– To kuriozalna sytuacja. Dodatkowe kwoty już zapłacone przez podatnika powinny być wykorzystane do uregulowania właśnie rocznej niedopłaty. Zobaczymy więc teraz, po terminie rozliczeń za 2022 r., jak ZUS potraktuje przedsiębiorców, którzy nie wnieśli tych dodatkowych należności i czy w jakiś sposób będzie egzekwował niedopłaty – mówi Piotr Juszczyk.
Dokumenty rozliczeniowe ze składką zdrowotną można skorygować najpóźniej do dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaconej składki, która wynika z rocznego rozliczenia. To oznacza, że korekta za poprzedni rok jest możliwa do 1 czerwca, a jeśli płatnik nie wnioskuje o zwrócenie nadwyżki, na skorygowanie rocznej deklaracji ma czas do 30 czerwca.
ZUS informuje, że korekta rocznego rozliczenia przekazana po złożeniu wniosku o zwrot nadpłaty lub po 30 czerwca danego roku zawsze musi być sprawdzona i wyjaśniona z KAS. Jeśli skorygowana deklaracja spowoduje zmianę kwoty rocznej należności z tytułu daniny na NFZ, postępowanie w sprawie zweryfikowania składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie prowadzone we współpracy z tym organem skarbówki. ZUS zwraca uwagę, że korekta powinna mieć odzwierciedlenie w korekcie rocznego PIT.
Podpis: Iwona Jackowska
