10 stycznia Penny Pritzker, sekretarz handlu w rządzie Baracka Obamy, obecnie specjalna przedstawicielka USA ds. odbudowy Ukrainy, spotkała się z Radosławem Sikorskim, ministrem spraw zagranicznych. Dzień później pojechała do Ukrainy.
— Już wiele firm tam inwestuje. Są ze mną prezesi trzech firm, które prowadzą działalność w Ukrainie i chcą zwiększyć zaangażowanie. Zanim to nastąpi, konieczne jest zapewnienie warunków do inwestycji. Do tego konieczne jest ubezpieczenie od ryzyka wojny. Sektor prywatny nie podejmie ryzyka bez polisy — mówi Penny Pritzker.
Inwestycje zagraniczne płyną mimo wojny
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w Ukrainie rosną. W 2022 r. wyniosły 848 mln USD wobec 7,3 mld USD w ostatnim roku przed wybuchem wojny. W pierwszym półroczu 2023 napływ wyniósł 1,3 mld USD. W lipcu doszło jeszcze 403 mln USD — wynika z danych UkraineInvest. W kwietniu ubiegłego roku Bayer ogłosił inwestycję za 60 mln EUR w produkcję ziaren kukurydzy 100 km na południowy wschód od Kijowa. W sierpniu 2023 r. polski operator logistyczny Laude zapowiedział przeniesienie wartych 100 mln EUR aktywów z Rosji i Azji Centralnej do Ukrainy, a w rozwój mostu kolejowego między Ukrainą a UE zamierza zainwestować 250 mln EUR. Cersanit rozbudował fabrykę, inwestując 20 mln USD w nową linię produkcyjną, co oznacza dodatkowe 200 miejsc pracy, a w planach miał jeszcze inwestycje wartości 70 mln USD. Polski producent ceramiki jest największym inwestorem w regionie Żytomirskim, w którym według UkraineInvest wydał dotychczas 140 mln EUR.
– Najważniejsze dla inwestycji jest bezpieczeństwo. Ukraina już powinna przygotowywać się do napływu BIZ po wojnie. Kraj wymaga reform, by stać się częścią UE. Wiele zrobiono w ostatnim półroczu, ale trzeba zrobić dużo więcej. Ważne jest też umożliwienie podróżowania po Ukrainie. To temat moich rozmów z przedstawicielami ukraińskiego rządu, ale także polskiego — co zrobić, by jak najszybciej po zakończeniu wojny pobudzić gospodarkę — mówi przedstawicielka USA ds. odbudowy Ukrainy.
Uważa, że należy zidentyfikować sektory oferujące możliwości.
— To energetyka, transport, logistyka, obronność. Firmy zaczynają dostrzegać te szanse i myśleć, co zaoferować, komu i z kim konkurować — mówi Penny Pritzker.
Pieniądze dla Ukrainy
Administracja USA rozważa wprowadzenie ustawy, która pozwoliłaby na skonfiskowanie części zamrożonych rosyjskich aktywów i wykorzystanie ich do odbudowy Ukrainy — doniósł ostatnio Bloomberg, powołując się na notatkę Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA wysłaną do komitetu senackiego ds. zewnętrznych relacji w listopadzie. Ma to być jeden ze sposobów na skompensowanie strat wojennych poniesionych przez Ukrainę. Bank Światowy szacuje, że może ona potrzebować na odbudowę co najmniej 411 mld USD. Kraje Zachodu zamroziły połowę rezerw rosyjskiego banku centralnego w obcych walutach, czyli około 300 mld USD. Większość znajduje się w Europie.
Biały Dom przedstawił Kongresowi wniosek o 60 mld USD dodatkowej pomocy militarnej dla Ukrainy. Część członków Partii Republikańskiej, która ma większość w izbie niższej Kongresu, temu się sprzeciwia.
— Negocjacje trwają 24/7. Mamy w planie przegłosowanie tych dodatkowych pieniędzy — zapewnia amerykańska dyplomatka.
Penny Pritzker była sekretarzem handlu USA od 2013 do 2017 r. Od września 2023 r. jest specjalną przedstawicielką USA ds. odbudowy Ukrainy. Jest miliarderką — „Forbes” oszacował w 2021 r., że jej majątek jest wart 3,2 mld USD. Pochodzi z wpływowej i zamożnej żydowskiej rodziny z Chicago. Jej ojciec był jednym ze współzałożycieli grupy hotelowej Hyatt. J.B. Pritzker, jeden z jej młodszych braci, jest obecnie gubernatorem stanu Illinois. Penny Pritzker założyła firmy z branży nieruchomości, hotelowej i usług finansowych. Rozwijała spółki zajmujące się luksusowymi mieszkaniami dla seniorów, parkingami i rolnictwem. Była w organach nadzorczych takich firm jak Hyatt Hotels, La Salle Bank i William Wrigley Jr. Studiowała ekonomię na Harvardzie i Uniwersytecie Stanforda. Ma męża i dwoje dzieci. Jest triathlonistką.
1. Jak KUKE pomagała polskim eksporterom po wybuchu wojny w Ukrainie?
Przez długi czas KUKE była jedyną agencją kredytów eksportowych, która oferowała ubezpieczenia na rynek ukraiński, umożliwiając polskim firmom bezpieczną sprzedaż towarów, w dużej mierze pierwszej potrzeby dla ludności. Dopiero od niedawna nasi odpowiednicy z krajów Europy przywracają — i to na ograniczoną skalę — ubezpieczenia eksportu dla swoich przedsiębiorców. Przez ostatnie półtora roku nasze polisy ochroniły transakcje wartości prawie 3 mld zł, a w 2023 r. wróciliśmy z obrotami do poziomu sprzed rosyjskiej agresji, czyli z 2021 r.
2. A co z inwestorami?
Dzięki nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach gwarantowanych przez skarb państwa możemy od września 2023 r. — jako pierwsza agencja na świecie — ubezpieczać inwestycje w Ukrainie także od ryzyka politycznego i wojny, co jest kluczowe dla przedsiębiorców dla podjęcia decyzji o przeznaczeniu pieniędzy na nowe projekty w kraju, gdzie toczą się działania zbrojne. Dotyczy to zarówno inwestycji greenfield, przejęć, jak też rozbudowy zakładów. Niestety, na razie żadna polska firma się do nas nie zgłosiła z wnioskiem o ochronę planowanej inwestycji. O naszej rozszerzonej ofercie informowaliśmy już krajowe banki, które mogą u nas liczyć na gwarancję spłaty do 100 proc. wartości kredytu udzielonego ich klientom na ekspansję w Ukrainie.
3. Czy KUKE pomaga też firmom, które chcą odbudowywać Ukrainę?
To trzeci element naszego programu: zabezpieczenie finansowania projektów związanych z odbudową Ukrainy, w których chcą wziąć udział polskie podmioty. Przystąpienie do przetargów, choćby jako podwykonawca czy dostawca, z własnym finansowaniem zwiększa szanse naszego biznesu na dołączenie do przedsięwzięć np. w obszarze odbudowy lub modernizacji infrastruktury organizowanych przez rząd lub instytucje międzynarodowe.
Uzupełnieniem kompleksowego pakietu dla polskiego biznesu są ubezpieczenia transportowe, których nikt poza nami nie oferuje. KUKE będzie reasekurować portfele polis wystawianych przez krajowych ubezpieczycieli komercyjnych, dzięki czemu nasze firmy przewozowe będą mogły świadczyć usługi również na terytorium Ukrainy i docierać z polskim eksportem do końcowego odbiorcy, a tym samym odzyskać utracony rynek. Z tym rozwiązaniem czekamy jeszcze na zgodę Komisji Europejskiej.
Inwestycji bezpośrednich w Ukrainie o większej skali ciągle jest niewiele. Najaktywniejsze są podmioty z Turcji, Wielkiej Brytanii i Niemiec. Rozmawiamy z innymi agencjami wsparcia, by wspólnie angażować się w większe projekty oparte na pieniądzach z międzynarodowych źródeł, do których dołączyłyby oczywiście polskie firmy.
To o naszym programie mówiła w połowie września Yuliia Svyrydenko, wicepremier i minister gospodarki Ukrainy. Powiedziała, że to pierwszy kompletny instrument ubezpieczeniowy wspierający inwestycje i działalność firm w Ukrainie.