Polskie instytucje finansowe i decydenci nie doceniają ryzyka klimatycznego.
Polityka klimatyczna wpłynie na wycenę aktywów węglowych i innych projektów opartych na paliwach kopalnych — uważają Maciej Bukowski, Aleksander Śniegocki, Zofia Wetmańska i Joanna Wis- Bielewicz, autorzy opublikowanego 24 maja 2018 r. raportu instytutu WiseEuropa „Klimatyczny efekt domina. Ryzyka transformacyjne dla polskiego sektora finansowego”. Autorzy raportu oceniają wykonalność i konsekwencje finansowe alternatywnych scenariuszy energetycznych. Ich zdaniem, przyszłe inwestycje węglowe są problematyczne ze względu na niewystarczające zasoby własne państwowych spółek energetycznych, powszechne wycofywanie się międzynarodowych inwestorów z emisyjnych projektów, ograniczonej chłonności krajowego rynku obligacji i niechęć banków do nadmiernej koncentracji ryzyka w portfelach kredytowych.
Różne scenariusze
Jeśli polscy decydenci zlekceważą te ograniczenia, wzrośnie niestabilność sektora finansowego, ponieważ ryzyko klimatyczne zostanie skoncentrowane w krajowych instytucjach. Obecnie w Polsce udział długu emisyjnych spółek energetycznych w portfelach banków wynosi 4 proc. Jeżeli jednak banki zagraniczne wycofają się z dalszego finansowania aktywów węglowych, a powstała luka zostanie wypełniona przez instytucje krajowe, udział ten przekroczy 7 proc. Dalsze angażowanie krajowych banków w finansowanie kolejnych projektów węglowych zwiększy tę wartość nawet do 15 proc., co byłoby porównywalne ze znacznie większymi i bardziej zdywersyfikowanymi branżami, takimi jak nieruchomości i handel. Wysoka koncentracja ryzyka klimatycznego w niewielkiej liczbie podmiotów może prowadzić do pojawienia się systemowego zagrożenia dla sektora bankowego.
Raport analizuje konsekwencje zmian w polskim systemie elektroenergetycznym zakładające szybkie upowszechnienie technologii niskoemisyjnych. Scenariusze te są bardziej kapitałochłonne niż scenariusz węglowy, jednak mogą być finansowane przez znacznie większą grupę inwestorów, a ich wdrożenie przełożysię na gwałtowny spadek ryzyka klimatycznego również dla sektora finansowego. Nowa kategoria ryzyka dla rynku finansowego została dostrzeżona przez największych inwestorów międzynarodowych i agencje ratingowe.
Działania priorytetowe
Zalecenia organów, takich jak działająca na podstawie mandatu udzielonego przez ministrów finansów z krajów G20 Grupa Zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem (TCFD) czy ustanowiona przez Komisję Europejską Grupa Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. zrównoważonego finansowania (HLEG), zostaną w najbliższych latach odzwierciedlone w reformach rynku finansowego. Mają one za zadanie skłonić inwestorów do masowego i wystandaryzowanego przeciwdziałania ryzyku klimatycznemu i przyspieszenia niskoemisyjnej transformacji.
Instytut WiseEuropa przeanalizował skutki tego procesu dla Polski. Eksperci instytutu wskazują na problem niedoceniania ryzyka klimatycznego przez polskie instytucje finansowe i decydentów. Z analizy wynika, że zdolność krajowego sektora bankowego do finansowania emisyjnych projektów będzie stopniowo malała, co będzie promować inne postrzeganie aktywów węglowych w portfelach instytucji krajowych.
Zdaniem autorów, rekomendacje TCFD powinny być systematycznie wdrażane przez instytucje finansowe i emisyjne przedsiębiorstwa. Banki powinny wywrzeć presję na spółki energetyczne, by przeprowadziły tzw. carbon stress tests, uwzględniające nie tylko zmiany cen uprawnień do emisji, ale też konieczność osiągnięcia absolutnych celów redukcyjnych. W długoterminowych strategiach rozwojowych państwa i poszczególnych firm energetycznych należy uwzględnić zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii i rozbudowy mocy rezerwowych jako działań priorytetowych, by krajowe ryzyko regulacyjne i koszty finansowania nowych inwestycji zostały ograniczone. Należy też stworzyć warunki niezbędne do aktywizacji mniejszych prywatnych firm gotowych do inwestowania w projekty oparte na OZE.
Raport WiseEuropa to kolejny dokument — po wynikach badania firm przez KPMG International — dotyczący problemu zmian klimatu jako ryzyka finansowego.
Podpis: Barbara Warpechowska
