Koniec z kwartalnymi rozliczeniami (przez podatników innych niż mali oraz rozpoczynających wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu), podniesienie ze 150 tys. zł do 200 tys. zł limitu zwolnienia podmiotowego z VAT i utrzymanie podwyższonych stawek to tylko część z wielu zmian, które zaczną obowiązywać w tym podatku za kilka dni. Ich zdecydowana większość to rozwiązania, które mają służyć uszczelnianiu systemu podatkowego, skuteczniej przeciwdziałać nadużyciom i wyłudzeniom zwrotów VAT. Mogą być one jednocześnie uciążliwe dla rzetelnych przedsiębiorców.
Rejestr, odliczenia, zwrot
Można będzie utracić wpis do rejestru podatników VAT, jeżeli organ podatkowy uzna, że dostawcy lub nabywcy tego samego towaru lub usługi działają w łańcuchu dostaw dla korzyści majątkowej i w tym celu nierzetelnie rozliczają podatek. To oznacza, że podatnik powinien weryfikować kontrahentów. Kontrahentów będzie też sprawdzał fiskus, analizując prawo podatnika do zwrotu VAT. Nowela stworzyła możliwość weryfikowania przez organy podatkowe także rozliczeń innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami, w którym firma uczestniczy. W konsekwencji fiskus uzyskał prawo do sprawdzenia bezpośrednich kontrahentów podatnika wnioskującego o zwrot podatku, jak również innych podmiotów uczestniczących w obrocie na dowolnym jego etapie. Przedsiębiorcy powinni więc liczyć się z wydłużeniem okresu oczekiwania na zwrot różnicy podatku. W związku z wyłudzeniami VAT, trudniej też będzie o skorzystanie z prawa do zwrotu podatku w ciągu 25 dni. Jednym z wielu kryteriów, które od nowego roku należy spełnić, aby mieć prawo do przyspieszonej procedury (w zwykłej na zwrot trzeba czekać do 60 dni), jest np. posiadanie statusu podatnika VAT czynnego co najmniej przez 12 miesięcy przed wystąpieniem z wnioskiem o zwrot. Podatników czekają też następne ograniczenia przy odliczaniu podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, dla których podatek obliczany jest na zasadzie odwrotnego obciążenia. Trzeba będzie wykazać należny VAT z takich transakcji najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Po tym terminie przedsiębiorca będzie musiał wykazać go w innym rozliczeniu niż podatek należny. To może wiązać się z zapłatą odsetek za zwłokę.
Odwrotne obciążenie
Poza tym rozszerzono grupę towarów objętych odwrotnym obciążeniem (np. procesory, niektóre wyroby ze złota, srebra, platyny). Jednak szczególnie trudne dla podatników będą zmiany, które dotkną usług budowlanych realizowanych przez podwykonawców. Od 2017 r. nie będą oni płacić VAT, obowiązkiem podatkowym zostanie objęty usługobiorca. To w praktyce przyniesie sporo problemów, bo obowiązek ten powstaje z dniem wystawienia
faktury. W tym przypadku wydaje ją podwykonawca. Zlecający usługi będą czekać na faktury, co nie pozostanie bez wpływu na czas, w jakim rozliczą w deklaracji podatek (należny i naliczony).
Sankcje do 100 proc.
Za nieprawidłowe rozliczenia, zaniżenie podatku należnego czy zawyżenie podatku naliczonego będą grozić sankcje, tzn. tzw. dodatkowe zobowiązanie nałożone przez urząd skarbowy. Wyniesie ono 30 proc. kwoty zaniżenia lub zawyżenia, a za wpisywanie na fakturach nieprawdziwych danych o transakcjach czy za tzw. puste faktury nawet 100 proc. Kary nie grożą za zwykłe omyłki i błędy rachunkowe. Można ich też uniknąć, odpowiednio wcześniej korygując nieprawidłowe rozliczenia w deklaracji podatkowej, zanim je wykryje i zakwestionuje fiskus podczas kontroli czy postępowania podatkowego.
e-deklaracje, ewidencje
Przedsiębiorców czeka obowiązek wysyłania deklaracji VAT przez internet. Dotyczy to nie tylko podstawowych dokumentów, takich jak VAT-7, VAT-7k i VAT-7D, ale też wszelkich innych deklaracji i informacji VAT. Elektroniczne składanie deklaracji VAT ma obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. podatników: • zobowiązanych do rejestrowania się jako podatnicy VAT UE, • będących dostawcami lub nabywcami towarów i usług objętych mechanizmem odwróconego obciążenia, • obowiązanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do składania deklaracji, informacji oraz rocznego obliczenia podatku za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Od 1 stycznia 2018 r. obowiązek składania deklaracji VAT w formie elektronicznej zostanie wprowadzony dla pozostałych podatników. Jednocześnie od przyszłego roku następna grupa przedsiębiorców zacznie co miesiąc przekazywać ewidencje VAT w formie elektronicznej, w postaci jednolitego pliku kontrolnego (JPK). To małe i średnie firmy, a mikroprzedsiębiorcy mają na to czas do 2018 r. Zmieniono ponadto zakres danych, jakie muszą pojawić się w ewidencji VAT. Rozszerzono je o informacje, pozwalające identyfikować poszczególne transakcje, czyli NIP kontrahenta polskiego lub unijnego. Ewidencja powinna zawierać w szczególności dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego, korekt podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającej kwotę podatku należnego, korekt podatku naliczonego, kwoty podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu, a także inne dane służące identyfikacji poszczególnych transakcji, w tym numer, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany na potrzeby VAT. Ewidencja ta ma być prowadzona od 2018 r. w formie elektronicznej przy użyciu programów komputerowych.
Przepisy
• Ustawa z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 2024). • Ustawa z 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy — Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 846).