Na czym polega wsparcie ze strony zewnętrznych źródeł finansowania przedsiębiorstw
Zewnętrzne źródła finansowania działalności gospodarczej nie wymagają angażowania żadnych środków ze strony przedsiębiorstwa i podmiotów z nim powiązanych.
Źródła finansowania firmy pochodzące z zewnątrz bywają opłacalne zwłaszcza w perspektywie krótkoterminowej. Wszak przedsiębiorca otrzymuje dodatkowy kapitał, który może posłużyć rozwojowi działalności gospodarczej.
Najważniejsze jest jednak to, by oszacować opłacalność finansowania zewnętrznego w perspektywie długookresowej. To od tej informacji zależy, czy zewnętrzne źródło finansowania przedsiębiorstwa okaże się rozsądnym rozwiązaniem.
Wewnętrzne a zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstwa
Wszystkie wewnętrzne źródła finansowania pochodzą ze środków własnych danego przedsiębiorstwa. Do tej kategorii zaliczają się też środki wnoszone przez udziałowców i akcjonariuszy. Powszechnie używane wewnętrzne źródła finansowania to zysk netto, amortyzacja, wkład własny oraz wpływy uzyskiwane ze sprzedaży aktywów.
Krótko mówiąc, finansowanie wewnętrzne angażuje zasoby przedsiębiorstwa lub podmiotów, które są z nim bezpośrednio powiązane. Inaczej jest w przypadku zewnętrznych źródeł finansowania. W ich przypadku pieniądze są dostarczane przez podmioty niezależne od danej działalności gospodarczej.
Jakie są zewnętrzne źródła finansowania działalności gospodarczej
Przedsiębiorcy mogą skorzystać z szeregu źródeł działalności gospodarczych pochodzących z zewnątrz. Dostępne metody można skategoryzować pod względem podmiotu dostarczającego pieniądze.
Źródłem finansowania działalności gospodarczej mogą być zasoby organów państwowych i międzynarodowych. Tak będzie choćby w przypadku pieniędzy unijnych, oferowanych w formie dotacji. Źródłem finansowania przedsiębiorstw są również banki. Typowym przykładem są kredyty.
De facto praktycznie każdy podmiot może zostać zewnętrznym źródłem finansowania dla przedsiębiorstwa. Może to być po prostu każda inna firma, która przekaże pieniądze - a także osoba prywatna.
Dotacje i dofinansowania państwowe
Finansowanie działalności gospodarczej z dotacji może okazać się wyjątkowo atrakcyjne. Dotyczy to zwłaszcza bezzwrotnych dotacji. Z drugiej strony - liczba możliwych do zdobycia dotacji jest ograniczona. Trzeba też liczyć się z szeregiem wymogów do spełnienia i licznymi formalnościami. Co istotne, dotacje często są przyznawane na ściśle określony cel, a każdy wydatek trzeba odpowiednio udokumentować.
Dotacje można pozyskiwać zwłaszcza z funduszy unijnych. Można je otrzymać choćby na innowacyjne projekty czy inwestycje związane z OZE. Z funduszy unijnych mogą skorzystać także reprezentanci określonych grup społecznych, np. osoby niepełnosprawne zakładające działalność gospodarczą.
Po dofinansowanie można udać się także do krajowych urzędów i instytucji. Przykładowo Bank Gospodarstwa Krajowego udziela preferencyjnych pożyczek z niewielkim oprocentowaniem. Dotacje są oferowane także przez Urząd Pracy, a rolnicy mogą je otrzymać w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Kredyt bankowy oraz pożyczki pozabankowe
Finansowanie zewnętrzne można pozyskać w sektorze bankowym. Banki mają dla przedsiębiorców ofertę kredytów, limitów odnawialnych i kart kredytowych. Poszczególne rozwiązania można łatwo dopasować do indywidualnych potrzeb. Co równie ważne, kredyty bankowe zazwyczaj mają atrakcyjne warunki finansowe, z relatywnie niskim RRSO. W wielu przypadkach można liczyć na długi okres kredytowania.
Kredyt bankowy często jest jednak trudny do uzyskania. Na ogół banki kierują swoją ofertę kredytową do przedsiębiorstw z długim stażem i o stabilnej pozycji rynkowej. Przyznanie finansowania zależy zwłaszcza od analizy zdolności kredytowej. Przy dużych kredytach banki mogą wymagać także zabezpieczeń kredytu, np. pod postacią zastawienia części majątku firmowego.
Dużo większe szanse firmy mają na uzyskanie pozabankowej pożyczki. Instytucje pozabankowe działają na bazie innych przepisów niż banki. Ponadto ich model biznesowy polega na ograniczonych formalnościach. Poziom akceptacji wniosków w sektorze pozabankowym jest wysoki, a pieniądze przelewane w szybkim tempie. Przed skorzystaniem z takiego źródła finansowania przedsiębiorstw trzeba jednak zachować ostrożność. RRSO jest tu znacznie wyższe niż przy kredytach bankowych.
Leasing operacyjny i finansowy
W ramach leasingu operacyjnego leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawa do użytkowania majątku trwałego. W zamian oczekuje wniesienia określonych opłat. Korzystając z leasingu, można uzyskać zwłaszcza sprzęt, narzędzia, maszyny oraz pojazdy osobowe i ciężarowe.
Przedsiębiorca korzystający z leasingu operacyjnego nie może skorzystać z odpisów amortyzacyjnych. Ten przywilej ma leasingodawca, który formalnie pozostaje właścicielem danego majątku. Jednakże w leasingu operacyjnym leasingobiorca może zaliczyć raty leasingowe do kosztów uzyskania przychodu. Ponadto w umowie leasingu często wpisana jest opcja wykupu majątku na własność.
Leasing finansowy działa podobnie jak leasing operacyjny. Zasadnicza różnica polega na tym, że przy leasingu finansowym przedmiot leasingu jest wliczany do majątku leasingobiorcy. To źródło finansowania firmy sprawia, że z punktu widzenia przedsiębiorcy możliwe staje się dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. Z drugiej strony, w ramach leasingu finansowego tylko niektóre raty można uwzględnić w kosztach uzyskania przychodu.
Emisja akcji
To źródło finansowania przedsiębiorstwa jest dostępne dla spółek akcyjnych oraz spółek komandytowo-akcyjnych. Papiery wartościowe w postaci akcji można emitować na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie na rynku głównym lub lub przez NewConnect. Po emisji akcji w formie prywatnej lub publicznej spółka otrzymuje dodatkowe finansowanie na rozwój.
Przeistoczenie przedsiębiorstwa w spółkę akcyjną i emisja akcji ma sporo zalet. Najważniejsze plusy emisji akcji są następujące:
- Możliwość pozyskania sporego źródła finansowania;
- Większa transparentność przedsiębiorstwa;
- Szansa na łatwiejsze uzyskanie kolejnego zewnętrznego finansowania w przyszłości;
- Większy prestiż firmy.
Z kolei największe wady emisji akcji to:
- Obniżenie udziału w zyskach dotychczasowych właścicieli przedsiębiorstwa;
- Konieczność przejścia szeregu procedur, zanim emisja akcji stanie się możliwa;
- Pojawienie się dodatkowych obowiązków informacyjnych;
- Dodatkowe koszty związane z emitowaniem akcji.
Najczęściej ze źródła finansowania w formie emisji akcji korzystają duże przedsiębiorstwa. Ten ruch może być zasadny zwłaszcza w sytuacji, gdy trzeba uzyskać dostęp do kapitału długoterminowego.
Obligacje korporacyjne
Emisja obligacji polega na zaciągnięciu zadłużenia. Przedsiębiorstwo będące emitentem zaciąga dług u obligatariuszy. Obligatariusz to podmiot, który wykupił obligacje danego przedsiębiorstwa. Po pewnym czasie emitent wykupuje od niego obligacje, a kwota wykupu jest powiększona o określony procent. Papiery wartościowe w formie obligacji są więc papierami dłużnymi. Co istotne, obligacje mogą wielokrotnie zmieniać właściciela, zanim zostaną wykupione.
Emisja obligacji korporacyjnych jest traktowana jako sposób na pozyskanie sporego kapitału inwestycyjnego. Relatywnie często obligacje są emitowane przez spółki z krótką historią działalności, przed którymi pojawiają się duże perspektywy rozwoju.
Zaletą emisji obligacji korporacyjnych jest szansa na pozyskanie sporego kapitału od dużej liczby podmiotów. Ponadto zarządzanie długiem z obligacji cechuje się elastycznością. Wadą tego źródła finansowania są wysokie koszty początkowe i konieczność przejścia szeregu procedur. Te mogą pojawić się choćby przy wejściu na zorganizowany rynek obrotu instrumentami finansowymi, czyli Catalyst.
Fundusze venture capital
Z venture capital, czyli kapitału zwiększonego ryzyka, korzystają głównie małe firmy z krótkim rynkowym stażem. Po finansowanie tego typu przedsiębiorstwa sięgają również przy nowych ryzykownych projektach. Technicznie rzecz biorąc, venture capital polega na emisji akcji lub udziałów.
Fundusze venture capital to jedna z niewielu możliwości sfinansowania odważnych projektów biznesowych. Dotyczy to zwykle nowych produktów i usług, które nie zostały jeszcze zweryfikowane na rynku. Główną zaletą venture capital jest możliwość pozyskania kapitału na pomysły, które potencjalnie mogą przynieść bardzo wysoką stopę zwrotu.
Jednocześnie finansowanie przy pomocy venture capital ma istotne wady. Przede wszystkim znalezienie inwestorów gotowych wyłożyć pieniądze na ryzykowny pomysł bywa skomplikowane. Gdy już uda się znaleźć takich inwestorów, najczęściej oczekują oni wysokiego udziału w przyszłych zyskach. Inwestorzy mogą też rościć sobie prawo do wspólnego podejmowania ważnych decyzji w przedsiębiorstwie. Przykładem przedsiębiorstwa, które przeprowadziło finansowanie podwyższonego ryzyka, jest Facebook.
Kredyt kupiecki
Jedną z prostszych metod kredytowania działalności jest kredyt kupiecki. Polega on na zapłacie za towary lub usługi po terminie ich otrzymania. Na ogół taki kredyt zawiera się w formie pisemnej. W umowie zapisany jest termin zapłaty.
Uzyskanie kredytu kupieckiego jest uzależnione od indywidualnych ustaleń z kontrahentem. Skorzystanie z tego rozwiązania zwykle wiąże się z niskim kosztem, a czasem jest zupełnie bezpłatne. Trzeba jednak zauważyć, że kredyt kupiecki raczej nie jest sposobem na to, by uzyskać długoterminowe finansowanie przedsiębiorstwa. Ponadto jego wartość zazwyczaj nie jest duża.
Faktoring i forfaiting
Za pomocą faktoringu można efektywniej zarządzać płynnością bieżącą przedsiębiorstwa. Zasada działania tej usługi jest następująca:
- Przedsiębiorca wystawia klientowi fakturę, np. z dwutygodniowym terminem płatności.
- Po wystawieniu faktury przedsiębiorca zgłasza się do firmy specjalizującej się w usługach faktoringowych.
- Przedsiębiorca niejako odsprzedaje fakturę firmie faktoringowej - i od razu otrzymuje zapłatę.
Krótko mówiąc, faktoring to zamiana faktury w gotówkę. Tę usługę również można zaliczyć do krótkoterminowych źródeł finansowania działalności gospodarczej. Zaletą faktoringu jest szybkość otrzymania pieniędzy. Jednocześnie przedsiębiorca unika ryzyka tego, że klient nie opłaci faktury w terminie. Natomiast wadą faktoringu jest prowizja, jaką nalicza firma faktoringowa.
Z kolei forfaiting polega na wykupie przez bank konkretnej wierzytelności przed terminem jej wymagalności. Z tego źródła finansowania przedsiębiorcy korzystają przy międzynarodowych transakcjach handlowych. Zalety i wady forfaitingu są podobne do tych, które dotyczą faktoringu.
Franchising
W gruncie rzeczy franchising to cały model prowadzenia biznesu, a nie źródło finansowania przedsiębiorstw. Ścisłe warunki współpracy pomiędzy franczyzodawcą i franczyzobiorcą określa umowa franczyzowa.
Zasadniczo franczyzodawca zapewnia franczyzobiorcy szeroko zakrojone wsparcie. Pomoc obejmuje zwłaszcza know-how i kwestie marketingowe. Franczyzodawca może też wesprzeć franczyzobiorcę w pozyskiwaniu kapitału.
Co istotne, franchising minimalizuje ryzyko biznesowe. Jednocześnie jednak przedsiębiorstwo trzeba prowadzić na odgórnie ustalonych zasadach. Wiążące są zasady wynikającej z umowy franczyzowej. Ponadto warto pamiętać o cyklicznych opłatach franczyzowych. Jednam z najbardziej znanych przykładów franchisingu jest McDonald's.
Crowdfunding
Finansowanie społecznościowe, czyli crowdfunding, to jedno z nowocześniejszych zewnętrznych źródeł finansowania. Korzystają z niego zwłaszcza start-upy i przedsiębiorstwa z szeroko pojętej branży IT. Aby skorzystać z tego rozwiązania, trzeba umieścić ogłoszenie na platformie crowdfundingowej z prośbą o wsparcie finansowe danego projektu biznesowego. Następnie przedsiębiorca czeka na otrzymanie takiej pomocy. Z pomocą crowdfundingu w Polsce można otrzymać kwoty liczone w milionach złotych.
Kluczem do sukcesu jest tu dobry pomysł biznesowy. Równie ważne jest to, aby do pomysłu przekonać jak największą liczbę osób. Średnia wartość pojedynczej wpłaty na platformach crowdfundingowych jest niewielka. Jednakże najlepsze pomysły doczekują się ogromnej liczby wpłat. Koniec końców przez crowdfunding nierzadko można zebrać spory kapitał. Ważne jest też to, że korzystając z crowdfundingu można pozostać w kontakcie ze swoimi potencjalnymi klientami.
Crowdfunding może przyjmować różne formy. Konieczne jest zmotywowanie inwestorów społecznościowych do zainwestowania w dany projekt. Można to wykonać np. poprzez zaproponowanie udziałów, produktów lub nagród. Praktykowany jest też crowdfunding w formie pożyczek. Wadą finansowania społecznościowego jest to, że uzyskanie potrzebnej sumy często okazuje się niemożliwe.
Finansowanie mezzanine
Mezzanine można określić mianem finansowania hybrydowego. Łączy ono finansowanie dłużne, takie jak kredyt, z finansowaniem kapitałowym, jakim przykładowo jest emisja akcji. Zazwyczaj okres korzystania z tego źródła finansowania wynosi kilka lat. Inwestorem jest tu zwykle instytucja finansowa lub fundusz.
Typową cechą mezzanine jest jednorazowa spłata kapitału, mająca miejsce na końcu okresu kredytowania. Jednak część odsetkowa jest zwykle spłacana standardowo przez cały okres kredytowania. Inwestor może też mieć prawo do uzyskania dodatkowego zysku. Jego wysokość zazwyczaj uzależniona jest od tempa rozwoju przedsiębiorstwa.
Z finansowania mezzanine często korzystają przedsiębiorstwa średniej wielkości, które planują dalszą ekspansję. Pieniądze uzyskane w ten sposób w wielu przypadkach pozwalają uzyskać spory kapitał na zrealizowanie szeroko zakrojonej inwestycji. Natomiast największą wadą mezzanine są znacznie wyższe koszty w porównaniu z np. kredytem bankowym.
Anioł biznesu
Pod pojęciem anioła biznesu kryje się nie tylko inwestor, ale i swego rodzaju mentor biznesowy. Zwykle jest to doświadczony przedsiębiorca, który odniósł spory sukces rynkowy. Może on wnieść do przedsiębiorstwa nie tylko źródło finansowania, ale też know-how i rozległe kontakty biznesowe.
Pozyskanie anioła biznesu może okazać się niezwykle cenne i przyspieszyć rozwój działalności gospodarczej. Co więcej, z pomocą anioła biznesu można realizować wysoce ryzykowne pomysły, podobnie jak w przypadku funduszy venture capital.
W rzeczywistości jednak znalezienie anioła biznesu bywa trudne. Kiedy już się to uda, wiele zależy od indywidualnych ustaleń. Anioł biznesu będzie oczekiwał uzyskania odpowiednio wysokiej stopy zwrotu. Ponadto trzeba będzie liczyć się z jego zdaniem podczas podejmowania decyzji biznesowych.
Kiedy korzystać z zewnętrznego źródła finansowania
Zasadniczo korzystanie z zewnętrznego źródła finansowania przedsiębiorstwa ma sens, gdy przewidywane zyski są wyższe od kosztów takiego finansowania. Tak będzie, gdy np. szukamy środków na inwestycję. Trzeba określić, czy zwrot z takiej inwestycji przewyższy koszty związane z zewnętrznym źródłem finansowania.
W praktyce decyzja jest trudna i rzadko bywa zero-jedynkowa. Częściej trzeba posługiwać się danymi szacunkowymi i przewidywaniami. Pomocne jest stworzenie możliwych scenariuszy wydarzeń. To niezbędne, by określić poziom ryzyka związany z danym źródłem finansowania zewnętrznego.
Warto pokusić się o zestawienie wszystkich dostępnych opcji. Można to rozważyć np. w przypadku, gdy przedsiębiorstwo ma sporo wolnych środków własnych. Przedsiębiorca może je odłożyć np. na nisko oprocentowanej lokacie krótkoterminowej. W takiej sytuacji skorzystanie ze środków własnych firmy może okazać się korzystniejsze niż sięganie po zewnętrzne źródła. Nie trzeba będzie wtedy ponosić żadnych dodatkowych kosztów.
Czasem najlepszym rozwiązaniem jest łączenie kilku źródeł finansowania działalności gospodarczej. Tak może być np. w sytuacji, gdy kredyt bankowy nie wystarczy na sfinansowanie dużej inwestycji. Wtedy można skorzystać także z np. finansowania mezzanine.