Wybór podatku liniowego (zwanego podatkiem płaskim) wymaga złożenia pisemnego oświadczenia w tej sprawie w urzędzie skarbowym. Przedsiębiorcy zdecydowani na tę formę opodatkowania tegorocznych dochodów z działalności gospodarczej powinni to zrobić do 20 stycznia 2012 r. Podatnicy, którzy rozpoczną działalność w trakcie roku, takie oświadczenia składają do dnia poprzedzającego dzień startu, nie później jednak niż w chwili uzyskania pierwszego przychodu.
Kiedy opłacalny
Podatek liniowy jest płacony według jednej stawki 19 proc. i jest korzystny dla przedsiębiorców z wysokimi dochodami. Jeśli przedsiębiorca zarabia niewiele, korzystniejsza może się okazać skala podatkowa ze względu na niższą o jeden punkt procentowy stawkę z pierwszego progu, czyli 18 proc. W drugim przedziale stawka wynosi 32 proc.
Podatek liniowy jest opłacalny przy dochodach wynoszących od ok. 99 tys. zł. Przy takiej kwocie zarówno podatek liniowy, jak i według skali wyniesie ok. 19 tys. zł — przy założeniu, że przedsiębiorca na skali podatkowej nie miałby prawa do żadnej z przewidzianych prawem ulg podatkowych, a od podatku nie odliczono jeszcze części zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne (patrz tabela).
Podatek liniowy pozbawia prawie wszystkich ulg przewidzianych ustawą o PIT — w tym na dzieci czy rehabilitacyjnej — oraz możliwości wspólnego rozliczania się z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem. Gdyby zatem przedsiębiorca miał kilkoro dzieci i żonę, która opiekuje się domem i w związku z tym nie zarabia, granica opłacalności pomiędzy skalą podatkową i podatkiem liniowym wzrosłaby proporcjonalnie do zastosowanych ulg. Jedyną ulgą przysługującą na podatku liniowym jest ulga dla osiągających dochody za granicą.
Ponadto od dochodu odlicza się składki na ubezpieczenia społeczne, a od podatku — większość składki na ubezpieczenia zdrowotne (7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki). Może także odliczać od przychodu koszty jego uzyskania i w ten sposób zmniejszać podstawę opodatkowania. Ale uwaga! Jeśli przedsiębiorca, który zdecydował się na podatek liniowy, uzyskuje dochód także z innych źródeł niż działalność gospodarcza (na przykład jednocześnie pracuje na etacie), ma prawo skorzystać z większości ulg podatkowych.
Będzie musiał złożyć dwa zeznania roczne: PIT-36L (dochód z działalności gospodarczej) oraz np. PIT-37 (dochód z etatu). W dalszym ciągu nie będzie miał jednak prawa do wspólnego rozliczenia ze współmałżonkiem lub samotnie wychowywanym przez siebie dzieckiem — te ulgi przewidziane są tylko i wyłącznie dla przedsiębiorców rozliczających się z fiskusem za pomocą skali podatkowej.
Prowadzenie ksiąg
Przedsiębiorca, który rozlicza się jednolitą 19-procentową stawką, musi prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów (chyba że jego przychody przekroczą w ciągu roku równowartość 1 mln 200 tys. EUR — wtedy należy prowadzić księgi rachunkowe). Oznacza to zazwyczaj konieczność skorzystania z usług księgowej, ale wydatki związane z prowadzeniem księgowości zalicza się w koszty uzyskania przychodów. Przedsiębiorca na liniowym odprowadza cyklicznie zaliczki na podatek dochodowy.
Podobnie jak w przypadku firm opodatkowanych skalą podatkową, gdy ma status małego podatnika (jego przychody ze sprzedaży wraz z podatkiem VAT nie przekraczają w jednym roku równowartości 1 mln 200 tys. EUR lub gdy rozpoczyna działalność), może opłacać je tylko co kwartał.
Dzięki takiemu rozwiązaniu może dłużej obracać firmowymi pieniędzmi, co ułatwia mu zachowaniepłynności finansowej i zaplanowanie większych inwestycji. Ma także prawo do zaliczek uproszczonych — może płacić co miesiąc stałą zaliczkę, niezależną od osiągniętego w tym czasie dochodu, która wynosi 1/12 podatku dochodowego od dochodu wykazanego w zeznaniu złożonym w ubiegłym roku (czyli w 2012 r. opłacany jest podatek od dochodu z 2010 r.). To rozwiązanie jest korzystne dla przedsiębiorców, którzy przewidują, że ich dochód w kolejnym roku będzie znacznie wyższy niż ten uzyskany w poprzednich latach.
Plusy podatku liniowego
- jednolita, 19-procentowa stawka, niezależna od wysokości dochodu
- możliwość rozliczania kosztów uzyskania przychodów, dzięki czemu obniża się podatek
- możliwość z opłacania zaliczek na podatek w ulgowej formie: co kwartał lub zaliczek uproszczonych
Minusy podatku liniowego
- brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem
- brak możliwości zastosowania ulg podatkowych, jeśli dochód uzyskiwany jest tylko z działalności gospodarczej
- wymóg prowadzenia księgowości