Kiedy i komu przysługują ulgi B+R i na prototyp

Wprowadzona w 2022 r. ulga na prototyp ma na celu dodatkowe wsparcie innowacyjności i rozwoju przedsiębiorstw, w tym szczególnie ulgi badawczo-rozwojowej (B+R). Skierowana jest do przedsiębiorców, którzy w ramach prowadzonych prac B+R stworzyli nowy produkt i ponoszą koszty związane z jego próbną produkcją oraz wprowadzeniem go na rynek. Nie przysługuje jednak usługodawcom opracowującym w ramach działalności badawczo-rozwojowej nowe lub ulepszone usługi.

Zależność preferencji

Bartosz Głowacki, doradca podatkowy i partner w spółce doradczej MDDP, podkreśla, że przepisy nie wyznaczają jednoznacznej granicy dotyczącej zakresu obowiązywania obu ulg.

- Przez produkcję próbną nowego produktu rozumie się etap rozruchu technologicznego, który nie wymaga dalszych prac projektowo-konstrukcyjnych lub inżynieryjnych. Jego celem jest wykonanie prób i testów przed uruchomieniem wytwarzania nowego produktu, powstałego w wyniku prowadzenia przez podatnika prac B+R. Oznacza to, że bez działalności badawczo-rozwojowej nie będzie ulgi na prototyp, która ma stanowić kontynuację podatkowego wsparcia rozwoju nowego produktu – zaznacza Bartosz Głowacki.

Jak ustalić moment graniczny pomiędzy stosowaniem ulgi B+R i ulgi na prototyp? Tu istotne jest wyodrębnienie części produkcji próbnej nowego produktu, w której podejmowane prace nie kwalifikują się do uznania ich za działania badawczo-rozwojowe, a w której to części dochodzi do rozpoczęcia fazy nazwanej rozruchem technologicznym.

- Moment ten będzie jednocześnie zakończeniem prac B+R oraz etapem, od którego będzie możliwe zastosowanie ulgi na prototyp. Z tego względu przy wyznaczeniu momentu „granicznego” dla stosowania ulg nie można poprzestać na ustaleniu, czy rozpoczęto proces produkcji próbnej, który automatycznie miałby stanowić moment zakończenia korzystania z jednej i rozpoczęcia drugiej ulgi. Trzeba przeanalizować, czy zakończony został etap prac o charakterze badawczo-rozwojowym, który może rozciągać się także na próbną produkcję i pracę nad prototypami – wskazuje Bartosz Głowacki.

Dodaje, że sama praca nad produkcją prototypu może nosić znamiona prac B+R. Można o nich mówić, dopóki prototyp będzie rozwijany i nie zostanie poddany końcowym testom przed skierowaniem go do produkcji.

- Dla celów wyznaczenia granicy pomiędzy ulgami należy odróżnić proces działań nad wytworzeniem prototypu, będący w istocie elementem prac B+R, od procesu próbnej produkcji nowego produktu czyli prototypu, wytworzonego w wyniku przeprowadzenia tych prac – zwraca uwagę ekspert.

Informuje, że w podobny sposób charakter prac B+R i produkcji próbnej oraz różnicę między nimi rozumieją organy podatkowe.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji wydanej 20 stycznia 2023 r. potwierdził, że wydatki na nabycie oraz wytworzenie oprzyrządowania niezbędnego do wytworzenia i zbadania prototypu można zaliczyć do kosztów kwalifikowanych ulgi B+R - nawet jeśli to oprzyrządowanie będzie później wykorzystywane w procesie produkcji próbnej lub seryjnej.

Z ulgi na prototyp podatnik może korzystać do czasu rozpoczęcia masowej produkcji. Ma też możliwość zastosowania jej do kosztów wprowadzenia nowego produktu na rynek - w zakresie przygotowania dokumentacji służącej uzyskaniu certyfikatów i zezwoleń, dzięki którym produkt można skierować do sprzedaży.

Rozliczanie kosztów

Trudności może sprawiać przedsiębiorcom ocena tego, w jaki sposób rozliczać koszty związane z nabyciem urządzeń (środków trwałych), które są wykorzystywane na etapach projektu kwalifikujących się zarówno do ulgi B+R, jak i na prototyp.

- W przypadku ulgi B+R za koszty kwalifikowane uznaje się np. odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Kosztami kwalifikowanymi są też koszty materiałów i surowców związanych bezpośrednio z prowadzoną działalnością B+R, przeznaczonych np. do wytworzenia prototypu – wyjaśnia Paweł Wyciślik, starszy konsultant w MDDP.

Dodaje, że za koszt produkcji próbnej nowego produktu na potrzeby ulgi na prototyp uznaje się cenę nabycia lub koszt wytworzenia fabrycznie nowych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia produkcji próbnej. Takim kosztem są też wydatki na ulepszenie, poniesione w celu dostosowania środka trwałego do uruchomienia produkcji próbnej.

Są jednak pewne ograniczenia w stosowaniu ulg. Jest nim np. warunek, zgodnie z którym odliczenie w ramach każdej z ulg przysługuje, jeśli koszt kwalifikowany nie został w jakiejkolwiek formie zwrócony lub odliczony od podstawy opodatkowania.

- W przypadku ulgi na prototyp odliczenie jest limitowane do 30 proc. kosztów produkcji próbnej i 10 proc. dochodu w danym roku. Natomiast w przypadku ulgi B+R odliczenie zasadniczo przysługuje do kwoty dochodu operacyjnego w danym roku. Należy zwrócić uwagę na to, że w przypadku obu ulg podatnik rozliczy koszty materiałów i surowców. Jednak wyłącznie w przypadku ulgi B+R może odliczyć także wydatki na wynagrodzenia pracowników wykonujących prace badawczo-rozwojowe, koszty uzyskania i utrzymania patentu oraz naukowych opinii i ekspertyz – wylicza Paweł Wyciślik.