Konfiskata majątków firm nie będzie dzika

Po wielu miesiącach uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) uzyskało wczoraj akceptację Rady Ministrów dla swojego projektu, umożliwiającego m.in. konfiskowanie przez państwo majątków przedsiębiorców, których składniki mogły być wykorzystane do łamania prawa (tzw. konfiskata rozszerzona). Rząd chce odbierać majątki firm, których prezesi, członkowie zarządów, wysocy menedżerowie dopuścili się groźnych przestępstw gospodarczych (o zagrożeniu karą wiezienia powyżej 5 lat), z których osiągnęli znaczne korzyści majątkowe (np. dzięki wyłudzaniu zwrotów VAT).

„Nowe rozwiązania z jednej strony uderzą w oszustów gospodarczych, a z drugiej zapewnią ochronę przedsiębiorcom przed przestępcami udającymi biznesmenów” — czytamy w komunikacie rządu.

Lista zarzutów…

Podczas prac nad projektem krytyczne opinie zgłosiły m.in. Rada Legislacyjna przy kancelarii premiera, Sąd Najwyższy, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Sądownictwa i skupiająca największe organizacje przedsiębiorców i pracodawców Rada Przedsiębiorczości. Przeciwne pomysłowi było także Ministerstwo Rozwoju.

Lista ciężkich zarzutów była długa: łamanie domniemania niewinności i prawa własności, przerzucenie na przedsiębiorców i obywateli ciężaru udowodnienia legalności majątku, brak możliwości obrony, działanie prawa wstecz, ryzyko odbierania majątków uczciwym firmom.

…i bezpieczników

MS od początku twierdziło, że regulacje o konfiskacie firm obowiązują też w innych krajach UE i że jego projekt jest zgodny z polską konstytucją. Pod wpływem krytyki zgodziło się jednak na pewne ustępstwa i wprowadziło do projektu ważne poprawki jako tzw. bezpieczniki. Główną jest zawężenie możliwości konfiskaty tylko do majątków firm należących do osób fizycznych. Oznacza to, że państwo nie będzie mogło przejmować majątków spółek, które są właścicielami (udziałowcami, akcjonariuszami) innych spółek.

Taka konstrukcja, zdaniem Łukasza Bernatowicza, eksperta BCC, spowoduje, że nie zawsze zagrożenie konfiskatą firm wykorzystywanych do nadużyć podatkowych będzie skuteczne.

— Przede wszystkim oszustw podatkowych dopuszczają się spółki, a nie przedsiębiorcy osoby fizyczne. Ograniczenie konfiskaty do majątków firm należących do osób fizycznych spowoduje, że spółki należące do innych spółek nadal będą mogły dopuszczać się oszustw i wyłudzeń bez groźby utraty majątków — uważa Łukasz Bernatowicz.

Projekt pozwala na państwowy zarząd przymusowy na majątku firmy w razie obawy przed jego ukryciem lub wyzbyciem się go. W pierwotnym kształcie prokuratorzy mieli prawo wprowadzenia do „podejrzanej” firmy zarządcy przymusowego (tzw. zamrożenie prewencyjne) na potrzeby późniejszej konfiskaty. Eksperci alarmowali, że takie rozwiązanie może prowadzić do nadużyć ze strony prokuratorów, także „w celach politycznych”. Resort sprawiedliwości postanowił rozwiać te obawy, wprowadzając zastrzeżenie, że postanowienie prokuratora o zarządzie przymusowym musi zatwierdzić sąd. Ma to zabezpieczyć przed arbitralnością i zbyt daleko posuniętą swobodą działań prokuratorów. Orzeczenie o konfiskacie majątku ma być wydawane przez sąd w razie stwierdzenia wysokiego prawdopodobieństwa, że dany majątek został uzyskany za pomocą przestępstwa lub gdy do jego popełnienia została użyta firma lub jej część. Co ważne — sąd będzie mógł podjąć decyzję o skonfiskowaniu na rzecz państwa majątku przedsiębiorcy, ale nie będzie miał takiego obowiązku. Rozwiązanie to wyeliminuje automatyzm orzekania konfiskaty. Kolejnymi bezpiecznikami są zapisy, że przepadek majątku nie może nastąpić wówczas, gdy byłby niewspółmierny do wagi naruszenia prawa, gdy wina właściciela firmy jest niewielka oraz jeśli rozmiar uzyskanej korzyści nie jest znaczny w porównaniu z rozmiarami przedsiębiorstwa.

Połączone siły

W celu zwiększenia skuteczności zwalczania przestępczości gospodarczej i poprawy sprawności prowadzenia śledztw gospodarczych nastąpić ma zacieśnienie współpracy wielu służb: policji, straży granicznej, kontroli skarbowej, wywiadu skarbowego, administracji podatkowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Żandarmerii Wojskowej, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego. Powołani zostaną tzw. śledczy finansowi. W policji utworzonych ma być 100 etatów w komórce odzyskiwania mienia pochodzącego z przestępstw.

Nowe narzędzia

konfiskowanie należących do osób fizycznych majątków firm, które były użyte do popełnienia poważnego przestępstwa gospodarczego konfiskowanie majątków firm należących do osób trzecich (nie sprawców), jeżeli chciały lub godziły się na to, aby ich firmy (lub części) były użyte do złamania prawa skazany za poważne przestępstwo będzie musiał wykazać legalność mienia zgromadzonego w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa (jeśli nie wykaże — straci majątek) przepadek majątku, gdy postępowanie karne trzeba umorzyć np. z powodu śmierci sprawcy lub jego ucieczki odbieranie mienia przekazanego osobom trzecim nieodpłatnie lub za kwotę znacznie niższą od rynkowej (gdy przyjmujący wiedział lub powinien wiedzieć, że chodziło o uniknięcie konfiskaty)

JUŻ PISALIŚMY: „PB” z 5.07.2016 r.

Przedsiębiorcy przestraszyli się planów resortu sprawiedliwości.