Premier Donald Tusk spotkał się w poniedziałek z przedstawicielami zespołu deregulacyjnego działającego pod przewodnictwem prezesa InPostu Rafała Brzoski. Powiedział, że już maju możliwe będzie przyjęcie pierwszych projektów zmian deregulacji na podstawie propozycji przedstawionych przez zespół. W sumie zespół przekazał 111 propozycji.
Na początku spotkania premier stwierdził, że rząd wstępnie zaakceptował już ponad 60 proc. deregulacyjnych propozycji przedsiębiorców, a 30 proc. skierował do dalszych analiz.
— Tylko chyba 8 proc. dotychczasowych propozycji uznaliśmy za nierealne, albo nie do zrealizowania w szybkim w czasie, albo z innych względów, na przykład bezpieczeństwa finansów publicznych — powiedział Donald Tusk.
Rafał Brzoska dodał, że pierwotny plan zakładał przedstawienie 300 propozycji do 1 czerwca, ale w obecnym tempie prac zespół spodziewa się zakończyć ten etap już na koniec kwietnia.
— Dlatego też moja wielka prośba i do pana premiera, i do rządu, i do wszystkich polityków, by nie zwlekać i rzeczywiście w maju procedować pierwsze projekty w Sejmie — zaapelował prezes InPostu.
Podczas spotkania uruchomiony został również tzw. licznik studniowy, który ma monitorować postępy prac nad pierwszymi projektami już przekazanymi stronie rządowej.
Domniemanie niewinności podatnika
Wśród zaakceptowanych propozycji premier wymienił wprowadzenie zasady domniemania niewinności podatnika. Ta koncepcja, choć wydaje się oczywista w systemie prawnym, nie zawsze była stosowana w praktyce relacji między urzędami skarbowymi a obywatelami.
— Często podatnik musi udowadniać przed urzędami skarbowymi nie tylko swoją niewinność, ale że jest tak jak mówi, tak jak przedstawia — zauważył szef rządu.
Zmiana ma polegać na odwróceniu tego ciężaru — to nie podatnik będzie musiał udowadniać swoją niewinność, lecz urząd skarbowy będzie zobowiązany wykazać ewentualne nieprawidłowości. Premier zapewnił, że Ministerstwo Finansów jest już praktycznie gotowe ze zmianami przepisów w tym zakresie.
Koniec karania za niecelowe błędy
Kolejną ważną zmianą będzie odstąpienie od karania za niecelowe, przypadkowe błędy w dokumentacji. Premier przypomniał, że obecnie za takie pomyłki grozi grzywna nawet do 93 tys. zł.
— Będziemy starali się jak najszybciej przyjąć takie przepisy i wdrożyć taką praktykę, która uchroni od kary za niecelowy błąd, za przypadek, za omyłkę. Będziemy chcieli raczej ludziom pomóc, a nie ludzi karać — zapowiedział Tusk.
Szef rządu odniósł się również do kwestii odpowiedzialności karnej za błędy księgowe, sugerując, że prowadzone są prace nad racjonalizacją kar w tym obszarze, aby osoby prowadzące działalność gospodarczą nie czuły się traktowane jak potencjalni przestępcy.
Ważnym elementem pakietu deregulacyjnego mają być także jasne i jednolite interpretacje prawa podatkowego. Premier podkreślił, że chodzi o zwiększenie liczby tzw. interpretacji ogólnych, które pomagają podatnikom zrozumieć, jak stosować skomplikowane przepisy. Podkreślił także, że w 2024 r. liczba takich interpretacji wzrosła już trzykrotnie w porównaniu z wcześniejszym okresem.
Pakiet cyfryzacyjny i milczące załatwienie sprawy
Donald Tusk wspomniał także o dużym pakiecie cyfryzacyjnym, który ma obejmować nowe usługi w systemie e-Obywatel, upowszechnienie e-podpisu czy wprowadzenie chatbotów i e-firmy.
Ważną zmianą ma być również wprowadzenie zasady milczącego załatwienia sprawy, czyli automatycznego rozstrzygania spraw zgodnie z wnioskiem obywatela, jeśli urząd nie dotrzyma terminu na udzielenie odpowiedzi.
— To milczące załatwienie sprawy, czyli sprawa rozstrzygana automatycznie zgodnie z wnioskiem obywatela po upływie terminu, jeśli urząd nie odpowie na czas — tłumaczył premier, podkreślając jednocześnie, że zasada nie będzie dotyczyć spraw o strategicznym znaczeniu, jak na przykład budowa elektrowni jądrowej.
Deregulacja dla obywateli, nie firm
Rafał Brzoska poinformował, że strona społeczna zgromadziła już ponad 13 tys. propozycji zmian deregulacyjnych, z czego zdecydowana większość pochodzi od zwykłych obywateli, a nie ze świata biznesu.
— Około 70 proc. to nie są zgłoszenia od firm. To przypadki, konkretne sytuacje, z którymi stykali się obywatele, często niestety przegrywając w tym starciu z biurokracją i z państwem — podkreślił Rafał Brzoska, dodając, że w prace nad analizą zgłaszanych propozycji zaangażowany jest zespół kilkuset ekspertów spośród ponad 1500 osób, które zgłosiły chęć współpracy.
Wymienił także siedem kluczowych obszarów, na których koncentrują się prace zespołu społecznego — około 80 proc. proponowanych zmian dotyczy właśnie tych dziedzin.
Ochrona zdrowia i wsparcie osób niepełnosprawnych
Pierwszy z obszarów, który zyskał najwyższy priorytet, dotyczy ochrony zdrowia i wsparcia osób niepełnosprawnych. Rafał Brzoska wskazał na potrzebę eliminacji przestarzałych przepisów, które często uwłaczają godności osób niepełnosprawnych.
Jako przykład podał program Posiłek w szkole i w domu, gdzie konieczność odnawiania wniosku co miesiąc jest nie tylko uciążliwa dla wnioskujących, ale niepotrzebnie obciąża również samorządy. Jego zdaniem sytuacja finansowa osób o niskich dochodach nie zmienia się z miesiąca na miesiąc, więc częste weryfikacje nie mają uzasadnienia.
Drugim wyróżnionym obszarem są relacje między podatnikiem a państwem. Rafał Brzoska podkreślił, że zespołowi nie chodzi o krytykę urzędników, lecz o usprawnienie ich pracy i eliminację zbędnych procedur.
— Zależy nam na tym, aby urzędnikom pracowało się lepiej, efektywniej, by nie było sytuacji, w których oczekują załączników w wersji papierowej, a później tych samych załączników w wersji elektronicznej — wyjaśnił szef InPostu.
Zwrócił też uwagę na problem z terminowością wydawania decyzji administracyjnych. Zgodnie z przeprowadzoną analizą w polskim ustawodawstwie istnieje ponad 20 tys. przepisów instrukcyjnych określających terminy na wydanie decyzji, ale w praktyce są one dotrzymywane w mniej niż 10 proc. przypadków.
— To oznacza, że mamy fikcję, którą warto zmienić — stwierdził Rafał Brzoska, dodając, że zespół wybrał 300 obszarów, w których niedotrzymywanie terminów ma największy wpływ na obywateli.
Więcej w mObywatelu
Trzeci obszar obejmuje cyfryzację i projekty rozwojowe. Według prezesa InPostu aż 30 proc. zgłoszeń od obywateli dotyczy potrzeby przeniesienia różnych dokumentów do aplikacji mObywatel.
— Obywatele piszą do nas, dlaczego np. legitymacja doktorancka nie może być w mObywatelu. Posiadacze broni — dlaczego nie mogą mieć pozwolenia w mObywatelu — podawał przykłady Rafał Brzoska.
Czwarty priorytetowy obszar dotyczy regulacji rynku kryptowalut. Szef InPostu zastrzegł, że sam nie inwestuje w kryptowaluty, ale zwrócił uwagę na potrzebę stworzenia odpowiednich ram prawnych, które pozwolą Polakom inwestować w kraju, a nie za granicą.
Piąta grupa zmian to bezpieczeństwo energetyczne. Rafał Brzoska zwrócił szczególną uwagę na potrzebę ułatwienia produkcji energii elektrycznej przez rolników na własne potrzeby.
— Obecne przepisy mówią o 150 kW bez zgody na przyłącze. To jest niewystarczające dla 90 proc. gospodarstw rolnych. Zwiększenie tego limitu do 500 kW spowoduje, że rolnik będzie samowystarczalny — wyjaśnił prezes InPostu.
Wśród innych propozycji w tym obszarze wymienił także ułatwienia dotyczące biometanu oraz elektrowni gazowych.
Obronność i kapitał prywatny
Szósty obszar priorytetów koncentruje się na odblokowaniu płatności w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Rafał Brzoska wskazał na trudności z dostępem do kredytów dla mniejszych firm i zaproponował rozwiązania, które poprawią ich płynność finansową. Chodzi o opóźnianie płatności za wykonaną usługę lub towar tam, gdzie między stronami nie ma sporu. Pomocnym narzędziem w identyfikowaniu takich spraw i przyspieszeniu egzekucji zapłaty może być Krajowy System e-Faktur (KSeF).
Ostatni obszar deregulacji to obronność i bezpieczeństwo. Rafał Brzoska wskazał na potrzebę usunięcia przepisów, które ograniczają możliwość angażowania polskiego prywatnego biznesu we wspieraniu państwowych firm zbrojeniowych.
— Przy tych gigantycznych nakładach, które dzisiaj gospodarka ponosi i będzie ponosić na wydatki zbrojeniowe, naprawdę nie widzimy powodów, by nieżyciowe przepisy ograniczały możliwość angażowania polskiego prywatnego biznesu we wsparcie państwowych czempionów — podkreślił prezes InPostu.