Podatek giełdowy - rozwiewamy wątpliwości

pb.pl
opublikowano: 2008-04-24 20:45

Prezentujemy pierwszą częśc odpowiedzi na Wasze pytania dotyczące tzw. podatku Belki. Wszystko na jego temat wie Robert Morawski, ekspert podatkowy CDM Pekao S.A.

Jeśli masz pytanie, zadaj je tutaj.

Koszty uzyskania
Dlaczego CDM Pekao w PIT 8C nie uwzględnia opłat za udostępnienie notowań w czasie rzeczywistym, skoro opłaty te są pobierane bezpośrednio z mojego rachunku inwestycyjnego, tak jak opłata za prowadzenie tego rachunku? (autor: Zbigniew)

Zgodnie z przepisami do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wydatki poniesione na nabycie papierów wartościowych. Dom maklerski nie ma możliwości dokonywania każdorazowej oceny (np. w okresach miesięcznych, bo tak mogą być pobierane opłaty), czy opłaty za udostępnianie notowań w czasie rzeczywistym zostały poniesione w związku z konkretnymi transakcjami, czy tylko dlatego, że po prostu podatnik korzystał z informacji w innym celu. Decydujące znaczenie ma tu niejednoznaczność przepisu i konieczność pozostawienia oceny podatkowej osobie sporządzającej zeznanie PIT-38, a nie wystawcy informacji PIT-8C.

Podatek z „buybacku”
Mam stratę za 2007 z transakcji giełdowych. Jednocześnie zapłaciłem (dokonała tego jako płatnik Spółka Pepees) podatek od kwoty 2,7 zł za 1 akcję - z „buybacku”. Część podatku od różnicy (2,7 minus 1,3) mi zwrócono po moim wniosku o stwierdzenie nadpłaty do US Białystok - po uwzględnieniu udowodnionej dokumentem z CDM Pekao ceny nabycia akcji Pepees (1,3 zł za akcję) Pytanie jest takie: czy można resztę podatku zapłaconego odzyskać czy nie - skoro mam stratę za 2007 na innych transakcjach? Biuro rachunkowe twierdzi ze nie, bo ten podatek zapłacony przez Pepees do US w Białystok był ryczałtowy. (autor:  Irek)

Biuro rachunkowe ma rację. Ustawa o podatku dochodowym umożliwia nam co prawda rozliczanie strat w ramach tej samej kategorii przychodów (tu wszystkie przychody zaliczamy do przychodów kapitałowych), pod warunkiem jednak, że mamy do czynienia z tym samym typem podatku. Tzw. podatek giełdowy to klasyczny podatek liniowy, zaś podatek do „buybacku”, tak samo jak podatek pobierany przez spółki od dywidend, jest podatkiem zryczałtowanym, mimo pewnego podobieństwa polegającego na tym, że przy „buybacku” możemy uwzględnić koszty nabycia akcji (ale już inne koszty, np. prowizję, nie!). Poza tym konstrukcja zeznań podatkowych nie daje nam żadnych szans na przeprowadzenie takiego rozliczenia wprost.

Straty z funduszy
Czy można obniżyć dochód ze sprzedaży akcji stratą z funduszy i tym samym zapłacić niższy podatek? (autor: Robert)

W tym przypadku sytuacja jest analogiczna, jak w poprzednim pytaniu. Dochody z funduszy inwestycyjnych są opodatkowane tym samym rodzajem podatku, co dochody z dywidend i „buybacku” (art. 30a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Nie ma więc możliwości rozliczenia tych dochodów z dochodami opodatkowanymi podatkiem liniowym.

Jak rozliczyć podatek od funduszy zagranicznych?
Proszę o wyjaśnienie jak rozliczyć podatek od funduszy zagranicznych. Znane są ogólne zasady natomiast co do konkretów nie ma jednoznacznej odpowiedzi... Czy użyć PIT 38? Czy wpisuję tylko wartość podatku czy także przychód i koszty. Jak obliczyć te wartości w PLN, po jakim kursie, z jakiego dnia? Czy straty na funduszach zagranicznych kompensują się z dochodami z transakcji na papierach wartościowych z PIT-8C? (autorka: Basia)
 
Szczegółowa odpowiedź na to pytanie zajęłaby zbyt wiele miejsca. Dochody z funduszy inwestycyjnych osiągnięte za granicą rozliczamy w zeznaniu podstawowym: PIT-36, gdzie pokazujemy kwotę dochodu i ewentualnie wykazujemy kwotę podatku pobranego za granicą (rubr. 162, 163, oraz 189 i następne). Odsyłam tu do broszury informacyjnej dostępnej w urzędach skarbowych. Jeśli na nasz rachunek w Polsce z tego tytułu wpływają waluty obce, przeliczamy je, co do zasady, na złote według kursu średniego NBP, z dnia uzyskania (postawienia do dyspozycji) przychodu. Strat poniesionych w funduszach inwestycyjnych nie można rozliczyć z dochodami z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, wykazanymi w informacji PIT8C (patrz odpowiedź na pytanie poprzednie).

Rozliczenie
Czy jeżeli w tym roku poniosłem stratę przy inwestowaniu to muszę składać jakiekolwiek PITy, czy może wystarczy to, co przesyła dom maklerski do urzędu skarbowego? (autor: Radek)

Podatnik ma obowiązek złożenia zeznania, jeśli uzyskał przychód. Strata jest zaś efektem poniesienia przez niego kosztów podatkowych wyższych, niż ten przychód (w sytuacji odwrotnej podatnik osiąga dochód). Zeznanie PIT-38 należy złożyć, a w przyszłych latach może ono być podstawą do pomniejszenia podstawy opodatkowania (rozliczenia wykazanej w 2007 r. straty), co jest bardzo korzystne.
 
Nie mogę pogodzić się z decyzją płacenia podatku.
Mam akcje firmy kupione w 2003 r. Akcje w czasie hossy wzrosły ale nie sprzedałem ich przekonany, że zawsze będą wolne od podatku. Firma wypuściła nowa emisje na prawo poboru. A wiemy jak to funkcjonuje. W dniu ustalenia prawa poboru praktycznie jakby dochodziło do splitu, bo o ilość nowych akcji spada cena starej akcji . I teraz dowiaduje się, ze będę płacić podatek. To jest jakaś paranoja. Gdybym sprzedał 100 akcji przed emisja po 100 zł miałbym 10.000 zł bez podatku, a teraz po nowej emisji mam 1.000 akcji po 10 zł, czyli wartość ta sama, ale za 900 nowych akcji muszę płacić podatek, a tylko od 100 akcji po 10 zł nie placę. Gdzie jest logika? Według mnie jest to błędna interpretacja przepisów prawnych. Chce z tym walczyć. Czy widzi Pan tu jakąś szansę dla mnie? (autor: Radek)

Oczywiście z Pańskiego punktu widzenia przyjętego można zauważyć pewne sprzeczności w zasadach opodatkowania. Jednak przepisy podatkowe nakazują oddzielać nabyte, wraz ze starymi akcjami, prawo do zwolnienia podatkowego, od nowych akcji, które od 1 stycznia 2004 r. są opodatkowane. Trzeba pamiętać, że wszelkie ulgi podatkowe, także te dotyczące opodatkowania giełdy, miały i mają wyjątkowy charakter i nie można interpretować ich zakresu w sposób dowolny, rozciągając prawo do korzystania z nich w nieskończoność. W mojej ocenie brak jest tu prawnych podstaw do zastosowania zwolnienia do dochodu ze zbycia akcji nowej emisji, na podstawie historycznych już przepisów. Na tym przykładzie widać, jak bardzo szkodzi prawu podatkowemu ciągła zmiana przepisów i wprowadzanie ulg w niestabilnym systemie prawa.

Wirtualna strata
Jestem niepracującym studentem, odnotowałem stratę w zeszłym roku. W jaki sposób mam rozliczyć się z fiskusem? Które PIT-y wykorzystać? Zaznaczam, że na dzień 12.12.2007 r. strata była wirtualna, tzn. nie miałem sprzedanych akcji. (autor: Eryk Krysowski)

Jeśli mamy do czynienia z „wirtualną” stratą, czyli podatnik nie dokonał zbycia ani jednego papieru wartościowego, to oznacza, że straty w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym nie ma i nie ma też obowiązku składania PIT-38 Aby można było mówić o obowiązku złożenia tego typu zeznania, podatnik musi wykonać w roku podatkowym jakąkolwiek transakcję podlegającą opodatkowaniu, zgodnie z art. 30b ustawy.

Możliwe odliczenia
Witam, mam dwa pytania: co można odliczyć od podatku Belki? W jaki sposób można odliczyć zyski z NFI? (autor: Paweł)

Właściwie, to najpierw należałoby zapytać autora o to, czym jest według niego „podatek Belki”, ponieważ czasem mylimy tzw. podatek giełdowy z podatkiem od oszczędności, wprowadzonym za czasów, kiedy na fotelu Ministra Finansów zasiadał Marek Belka. A jeśli chodzi o odliczenia - w obu rodzajach podatku (w tym przede wszystkim w zeznaniu PIT-38) brak jest miejsca na ulgi typowe dla dochodów opodatkowanych według tzw. skali podatkowej. Oznacza, to, że poza uwzględnianiem w rozliczeniu tzw. kosztów uzyskania przychodów lub strat z lat ubiegłych, nie mamy możliwości obniżania  podstawy opodatkowania o szczególne typy ulg. Na drugie pytanie odpowiedzi udzieliłem przy opisywaniu zwolnienia dotyczącego akcji NFI (poniżej).
 
Koszty kredytu
Mam problem z urzędem skarbowym. Kwestionują moje zwiększenie kosztów uzyskania przychodu (w PIT 38) o wydatki poniesione z tytułu prowizji i odsetek od kredytu na zakup akcji. Twierdzą, że mogę odliczyć prowizję tylko od części wykorzystanego kredytu. Przekazałam pracownikom urzędu szereg dowodów zmian podobnych decyzji przez Izby Skarbowe w różnych częściach kraju łącznie z Warszawą, a nawet wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, orzekające słuszność podatnika traktującego odpis prowizji kredytowych w całości. Czy można liczyć w tym kraju na jednolitą interpretację tego przepisu?( autor: Barbara)

Opór urzędniczy w Pani indywidualnej sprawie, przy wykorzystaniu jako argumentu utrwalającej się linii orzecznictwa sądowego oraz korzystnych decyzji wybranych Izb Skarbowych, które umożliwiają odliczenie kosztów całego kredytu (jeśli posłużył on do złożenia zlecenia na zakup akcji, a zlecenie to zostało zredukowane), można „złamać” poprzez wejście na drogę postępowania administracyjnego (np. wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku). Niestety polska praktyka jest taka, co widać po wprowadzeniu tzw. wiążących interpretacji podatkowych, że najpierw organy podatkowe starają się interpretować przepisy na korzyść fiskusa, a dopiero po kilku latach, poprzez indywidualne wnioski i skargi do sądów, podatnicy wpływają pozytywne na jednolitą interpretację. Wynika to z tego, że przepisy dotyczące m.in. podatku giełdowego, są  wyjątkowo wieloznaczne i trudne do analizowania, nawet dla specjalisty.

Fundusze inwestycyjne
Kupiłem fundusze inwestycyjne 18 stycznia 2007, w Banku Pekao S.A. (mix fio) i od tego czasu nic z nimi nie robiłem. Czy muszę zapłacić podatek? Czy muszę powiadomić o tym fiskusa? autor: robert

Dopóki nie zrealizuje Pan dochodu poprzez wykup jednostek uczestnictwa lub nie dokona Pan odpłatnego zbycia nie ma obowiązku zapłaty jakiegokolwiek podatku, składania jakiegokolwiek zeznania czy też informowania o tym fakcie, bez wezwania, urzędu skarbowego.

Koszty nabycia prawa poboru
Czy można przyjąć za pewnik, ze biura maklerskie wliczają do kosztów uzyskania przychodu kupione w obrocie prawo poboru i zapłaconą cenę emisyjna przy nowej emisji? (autor: Janek)

Koszt nabycia prawa poboru jest kosztem nabycia akcji, jeśli prawo poboru zostało przez nas wykorzystane do nabycia nowej emisji. Dom maklerski powinien doliczyć koszt nabycia prawa poboru do kosztu nabycia akcji w takiej sytuacji, jednak trudno jest powiedzieć, czy wszystkie domy maklerskie stosują tę zasadę.
 
Rozliczenie podatku
Mam pytanie, które wiąże się z następującą sytuacją: w miesiącu styczniu kupiłem akcje spółki Żurawie Wieżowe po około 14 zł. W kwietniu kiedy kurs spółki urósł do 60 zł akcje sprzedałem i zarobiłem około 20 tys. złotych. Potem znowu kupiłem akcje tej samej spółki po około 55 zł i akcje spadły do 50 zł wiec straciłem jakieś 5 tys. zł. Potem znowu sprzedałem i odkupiłem w lipcu po 24 zł i zostawiłem akcje na nowy rok. Otrzymałem rozliczenie z domu maklerskiego i mam tylko wykazaną tą kwotę ze zarobiłem 20 tys. zł z maja, a tamtych strat nie ma w ogóle. Proszę o wyjaśnienie. (autor: Konrad)

W informacji, którą otrzymujemy z domu maklerskiego, znajdziemy tylko i wyłącznie koszty nabycia tych papierów wartościowych, które w obrębie roku podatkowego sprzedaliśmy. Jeśli podatnik chce zoptymalizować swój wynik podatkowy, powinien pamiętać, że tylko straty zrealizowane poprzez sprzedaż akcji, są uwzględniane w PIT-8C. Mówimy tu o realizowaniu na koniec roku tzw. tarczy podatkowej, czyli zamykaniu tych pozycji, które przyniosą nam stratę i skompensują się w zeznaniu podatkowym z osiągniętymi na innych transakcjach zyskami.

Kredyt na zakup akcji
W 2007 zaciągnąłem kredyt na zakup akcji na rynku pierwotnym, z powodu dużej redukcji akcje kupiłem tylko za środki własne. Kredyt został spłacony kilka dni po zaciągnięciu. Kupione akcje jeszcze nie zostały sprzedane. Czy w PIT 38 za rok 2007 mogę powiększyć koszty o odsetki od kredytu i prowizji. (autor: Zenek)

Chociaż w mojej ocenie istnieje możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych odsetek i prowizji od kredytu w przypadku dużej redukcji, nawet jeśli na zakup ostatecznie wystarczyło środków własnych z uwagi na skalę redukcji (ważne jest to, że podatnik, bez kredytu nie nabyłby żadnej akcji!), w zeznaniu za 2007 r. nie może Pan tych kosztów uwzględnić, ponieważ nie doszło do odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Tylko uzyskując przychód ze sprzedaży lub zamiany papierów wartościowych, możemy rozliczyć wszystkie koszty związane z ich nabyciem, o czym przesądza art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zwolnienie NFI
W 2007 kupowałem i sprzedawałem na giełdzie akcje NFI. Czy mogę zmniejszyć przychód w PIT-38 o połowę jednomiesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2007 r.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 42 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie dotyczy kwoty dochodu a nie przychodu. Oznacza to, że zanim wypełnimy zeznanie podatkowe musimy ustalić jaki dochód z tytułu odpłatnego zbycia osiągnęliśmy na akcjach NFI. Aby to uczynić należy od przychodów ze sprzedaży akcji NFI odjąć koszty nabycia tych akcji. Jeśli jest on mniejszy od kwoty 1.345,52 zł to cały dochód podlega zwolnieniu, więc odpowiadające mu koszty i przychody odejmujemy od kwot przychodów i kosztów wykazanych w informacji PIT-8C. Jeśli dochód jest wyższy od kwoty zwolnienia, możemy odjąć od przychodów i kosztów z PIT-8C wartości składające się na kwotę zwolnienia, z poszczególnych transakcji. Może to być skomplikowane jeśli mamy wiele transakcji i musimy zastosować zasadę FIFO. Najważniejsze abyśmy dochodu w zeznaniu nie obniżyli bardziej, niż pozwala nam na to ulga. Jeśli w PIT-8C mamy wypełnioną część F i tam znajduje się wartość przychodu dotycząca akcji NFI (nieznanego pochodzenia), to najpierw powinniśmy ustalić, czy akcje te nie pochodzą z nabyć, na warunkach uprawniających do zwolnienia z podatku (patrz. art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004 r.). Dopiero potem możemy zastosować zwolnienie, o które Pan pyta.
Powyższe pokazuje, że jest to wyjątkowo uciążliwy w praktycznym zastosowaniu przywilej podatkowy, a jego sens nad wyraz wątpliwy.
 
Czy podatek giełdowy można zapłacić kartą kredytowa?
Czy podatek giełdowy można zapłacić karta kredytową np. przelewem przez Internet? (autor: Stanisław)

Przepisy podatkowe przewidują dwie formy zapłaty podatku:
- gotówką, w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej,
- bezgotówkowo - z rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, na podstawie polecenia przelewu.
Obie formy wpłaty są możliwe jeśli wypełnimy dokument (dowód wpłaty gotówkowej lub polecenie przelewu), w którym podamy m.in. nasz NIP, rodzaj formularza, którego dotyczy wpłata oraz okres jakiego dotyczy. Karta kredytowa nie daje niestety takich możliwości, aby zadośćuczynić zasadom płatności podatku, określonym w przepisach. Z przelewów podatkowych za pośrednictwem Internetu sam korzystam.

Podatek giełdowy a zarządzanie portfelem
Mam problem: okazało się, że muszę zapłacić podatek od zarządzania portfelem (Skarbiec, teraz BRE Wealth Management). Mianowicie szacowałem sobie podatek na podstawie wartości portfela, jak się teraz okazało obowiązek podatkowy powstał w większej części w 2007 r., kiedy zerwałem umowę i sprzedano papiery. Okazuje się, że zyski były w dużej części papierowe z powodu drabinki opłat: prowizja za zarządzanie, opłata od zysku powiększona o wat, podatek belki etc. Czy jest jakaś możliwość zmniejszenia podatku belki (zarządzający w moim imieniu dokonywał transakcji papierami)?(autor: Marcin)

Zbyt dużo jest w Pańskim pytaniu uogólnień, by szczegółowo odnieść się do przedstawionych problemów. Jedno jest pewne: zarządzający naszym portfelem działa w naszym imieniu i na nasz rachunek, w związku z czym dochód, który uzyskał na transakcjach z odpłatnego zbycia, jest naszym dochodem i jeśli koszty zarządzania rachunkiem, które w danym roku poniesiemy i możemy uznać je za koszt podatkowy, nie zamienią naszego dochodu w stratę w zeznaniu PIT-38, zobligowani będziemy zapłacić podatek. Należy też pamiętać, że obserwowanie wartości portfela (początek roku, zmiany w trakcie, koniec roku), dla celów podatkowych mija się z celem, ponieważ wynik podatkowy jest generowany poprzez konkretne transakcje sprzedaży i przypisane do nich na podstawie zasady FIFO, transakcje nabycia. W 2007 r. mieliśmy do czynienia z taką sytuacją na giełdzie, że wartość portfela na koniec roku mogła być mniejsza niż na początku, a mimo to podatnik zapłaci podatek od dochodu, jeśli nie „pozamykał” odpowiednich pozycji.

Odpowiedzi udzielił Robert Morawski - ekspert podatkowy CDM Pekao S.A.