Koszty lustracji spółdzielni mieszkaniowych są tak wysokie, że spółdzielnie często nie wywiązują się z obowiązku dokonania tego badania - zauważył Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie skierowanym do ministra transportu i budownictwa.
Lustracja spółdzielni mieszkaniowej - to zbadanie działalności organów spółdzielni "z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności" - wyjaśnia Rzecznik. Lustrację przeprowadza instytucja od spółdzielni niezależna.
Jak zauważył RPO, wprowadzenie lustracji do prawa miało stanowić dla członków spółdzielni gwarancję, że działalność spółdzielni będzie podlegać obiektywnej ocenie.
Jak się jednak okazuje, lustracja jest dla wielu spółdzielni za droga. Powszechnie obowiązujące przepisy nie regulują zasad ustalania jej kosztów. W praktyce są one ustalane przez związki rewizyjne spółdzielni, w oderwaniu od składki członkowskiej, związanej z przynależnością spółdzielni do danego związku rewizyjnego.
Zdaniem Rzecznika, są powody, by wprowadzić do Prawa spółdzielczego przepisy, które w sposób generalny regulowałyby zasadnicze kwestie związane z ustalaniem zasad opłat za badania lustracyjne. W swoim piśmie Rzecznik prosi ministra transportu i budownictwa o zajęcie stanowiska w tej sprawie.
Jest to drugie wystąpienie rzecznika w tej kwestii. W poprzednim, w maju 2004 roku, skierowanym do ministra sprawiedliwości, Rzecznik podawał przykłady kosztów lustracji. Jeden dzień pracy lustratora w 2001 roku kosztował w jednym ze związków rewizyjnych 150 zł, w innym 165 zł.
"Składka" ta nie obejmowała kosztów przejazdu, zakwaterowania lustratora oraz diet według obowiązujących przepisów, które lustrowana spółdzielnia obowiązana była pokryć dodatkowo.
Rzecznik przypominał w swoim piśmie z maja, że lustracja jest dla spółdzielni mieszkaniowych obowiązkowa przynajmniej raz na trzy lata, a w okresie likwidacji - corocznie.
W spółdzielniach mieszkaniowych w okresie budowania przez nie budynków mieszkalnych i rozliczania kosztów budowy tych budynków lustrację przeprowadza się corocznie.
Jeżeli spółdzielnia nie podda się badaniu lustracyjnemu w terminie wskazanym w Prawie spółdzielczym, badanie lustracyjne przeprowadzi na jej koszt z własnej inicjatywy związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub Krajowa Rada Spółdzielcza.
W czerwcu 2005 roku Sejm znowelizował Prawo spółdzielcze, wprowadzając między innymi zapis, że lustracja obejmuje okres od poprzedniej lustracji.