O północy z 31 grudnia 2001 na 1 stycznia 2002 r. w 12 krajach UE do obiegu weszły banknoty i monety euro. „To początek nowego rozdziału w historii Europy”– entuzjazmował się Romano Prodi, ówczesny szef Komisji Europejskiej. Ale geneza wspólnej gotówki sięga lat 60. XX wieku, kiedy to snuto pierwsze plany utworzenia unii walutowej. Jednak zaczęły się one krystalizować dopiero pod koniec następnej dekady. Przełomowym „momentem” był rok 1979, gdy powołano do życia Europejski System Walutowy. Wstępną koncepcję i etapy dojścia do unii walutowej określał tzw. Raport Delorsa – swoją nazwę dokument zawdzięcza przewodniczącemu KE Jacquesowi Delorsowi, który pracę nad nim rozpoczął w 1988 r.
Od słów do działania
Ostateczna decyzja o utworzeniu
wspólnej waluty Unii Europejskiej zapadła w ramach traktatu z Maastricht z 1992
r., który powoływał do życia Unię Gospodarczą i Walutową (UGW). Trzy lata
później w Madrycie wspólną walutę ochrzczono mianem euro. Uzgodniono także, że
podstawowa jednostka tej waluty będzie się dzieliła na 100 centów. Ponadto
ustalono, że będzie się ona opierać na obowiązującej wtedy jednostce
rozliczeniowej ECU, będącej ówczesnym koszykiem walutowym. Sprecyzowano również
elementarne zasady wprowadzenia euro, takie jak czas, środki i
kompetencje.
Kolejną ważną datą był 1 stycznia 1999 r. W tym dniu nastąpiła
inauguracja euro w transakcjach bezgotówkowych w 11 krajach (bez Grecji) –
jednolity europejski pieniądz mógł funkcjonować równolegle z walutami
narodowymi. Z kolei 1 stycznia 2002 r. wprowadzono euro w formie gotówkowej
(banknoty i monety) w 12 państwach członkowskich UE (oprócz Wielkiej Brytanii,
Szwecji i Danii). Dwa miesiące później – 28 lutego 2002 r. – ostatnie kraje
strefy euro wycofały z obiegu swoje dotychczasowe waluty
narodowe.
Rozszerzenie strefy euro miało miejsce jeszcze trzykrotnie: 1
stycznia 2007 r. przez wspólną europejską walutę został zastąpiony talar
słoweński, 1 stycznia 2008 r. – funt cypryjski i lira maltańska, a 1 stycznia
2009 r. – korona słowacka.
W elitarnym klubie
Członkami UGW jest obecnie 16 z 27
państw członkowskich UE (Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja,
Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja,
Słowenia i Włochy) oraz trzy inne kraje (Monako, San Marino i Watykan). Kolejne
trzy państwa mają euro, mimo że do UGW nie należą (Andora, Czarnogóra i Kosowo).
Ten środek płatniczy obowiązuje także we francuskich posiadłościach na Atlantyku
i Oceanie Indyjskim oraz w brytyjskich bazach wojskowych na Cyprze.
Na co
dzień wspólną europejską walutą posługuje się aż 327 mln ludzi oraz dodatkowe
200 mln w krajach, które powiązały swoje waluty z euro. Kolejne 12 państw, w tym
Polska, planuje, w najbliższych latach dołączenie do elitarnego grona, jakim
jest Euroland.