Wprowadzenie wspólnej europejskiej waluty to największa operacja w dziedzinie pieniądza w nowożytnej historii.
O północy z 31 grudnia 2001 na 1 stycznia 2002 r. w 12 krajach UE do obiegu weszły banknoty i monety euro. "To początek nowego rozdziału w historii Europy"– entuzjazmował się Romano Prodi, ówczesny szef Komisji Europejskiej. Ale geneza wspólnej gotówki sięga lat 60. XX wieku, kiedy to snuto pierwsze plany utworzenia unii walutowej. Jednak zaczęły się one krystalizować dopiero pod koniec następnej dekady. Przełomowym "momentem" był rok 1979, gdy powołano do życia Europejski System Walutowy. Wstępną koncepcję i etapy dojścia do unii walutowej określał tzw. Raport Delorsa — swoją nazwę dokument zawdzięcza przewodniczącemu KE Jacquesowi Delorsowi, który pracę nad nim rozpoczął w 1988 r.
Od słów do działania
Ostateczna decyzja o utworzeniu wspólnej waluty Unii Europejskiej zapadła w ramach traktatu z Maastricht z 1992 r., który powoływał do życia Unię Gospodarczą i Walutową (UGW). Trzy lata później w Madrycie wspólną walutę ochrzczono mianem euro. Uzgodniono także, że podstawowa jednostka tej waluty będzie się dzieliła na 100 centów. Ponadto ustalono, że będzie się ona opierać na obowiązującej wtedy jednostce rozliczeniowej ECU, będącej ówczesnym koszykiem walutowym. Sprecyzowano również elementarne zasady wprowadzenia euro, takie jak czas, środki i kompetencje.
Kolejną ważną datą był 1 stycznia 1999 r. W tym dniu nastąpiła inauguracja euro w transakcjach bezgotówkowych w 11 krajach (bez Grecji) — jednolity europejski pieniądz mógł funkcjonować równolegle z walutami narodowymi. Z kolei 1 stycznia 2002 r. wprowadzono euro w formie gotówkowej (banknoty i monety) w 12 państwach członkowskich UE (oprócz Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii). Dwa miesiące później — 28 lutego 2002 r. — ostatnie kraje strefy euro wycofały z obiegu swoje dotychczasowe waluty narodowe.
Rozszerzenie strefy euro miało miejsce jeszcze trzykrotnie: 1 stycznia 2007 r. przez wspólną europejską walutę został zastąpiony talar słoweński, 1 stycznia 2008 r. — funt cypryjski i lira maltańska, a 1 stycznia 2009 r. — korona słowacka.
W elitarnym klubie
Członkami Unii Gospodarczej i Walutowej jest obecnie 16 z 27 państw członkowskich UE: Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy. Są też kraje, które posługują się euro, mimo że do UGW nie należą. Ta grupa to: Monako, San Marino i Watykan oraz Andora, Czarnogóra i Kosowo. Ten środek płatniczy obowiązuje również we francuskich posiadłościach na Atlantyku i Oceanie Indyjskim, a także w brytyjskich bazach wojskowych na Cyprze.
Na co dzień wspólną europejską walutą posługuje się aż 327 mln ludzi oraz dodatkowe 200 mln w krajach, które powiązały swoje waluty z euro. Kolejne 12 państw, w tym Polska, planuje, w najbliższych latach, dołączenie do elitarnego, a jednocześnie wymagającego grona, jakim jest Euroland.