Dostęp do nieruchomości w sytuacji awarii urządzeń przesyłowych
Dbałość o niezawodność dostaw energii elektrycznej, ciepła czy wody jest jednym z podstawowych obowiązków przedsiębiorców przesyłowych. Naturalnym jest jednak, że urządzenia tego rodzaju mogą ulegać awariom.
Dbałość o niezawodność dostaw energii elektrycznej, ciepła czy wody jest jednym z podstawowych obowiązków przedsiębiorców przesyłowych. Naturalnym jest jednak, że urządzenia tego rodzaju mogą ulegać awariom. Nawet jeśli nie odczuwamy ich skutków osobiście, to możemy usłyszeć o nich w mediach, które donoszą o liczbie gospodarstw pozbawionych prądu czy liczbie odbiorców, do których nie dociera ciepło sieciowe.
Praktyka pokazuje jednak, że sytuacje, gdy niezbędne jest natychmiastowe zajęcie nieruchomości i usunięcie awarii zagrażającej życiu lub mieniu nie zawsze przebiegają według reguł uprzednio wypracowanych przez przedsiębiorstwo przesyłowe.
Zdecydowania większość właścicieli nieruchomości, w sytuacjach awarii, udostępnia nieruchomość celem wykonania niezbędnych prac, widząc istniejące zagrożenie. Sytuacja jednak może komplikować się, gdy właściciel nieruchomości jest nieznany lub nieobecny, bądź gdy odmawia udostępnienia nieruchomości z uwagi na spór z przedsiębiorcą przesyłowym. Przypadki takie bywają bowiem wykorzystywane do swoistego szantażowania przedsiębiorców - właściciel oświadcza, iż udostępni nieruchomość niezbędną w celu usunięcia awarii jedynie po zobowiązaniu przedsiębiorcy do zaspokojenia uprzednio zgłoszonych przez niego roszczeń.
Tego rodzaju postawa oczywiście zasługuje na negatywną ocenę społeczną i moralną, prowadzi bowiem do istotnego zagrożenia zdrowia, a nawet życia wielu osób, może również spowodować powstanie znacznych szkód majątkowych. Z punktu widzenia przedsiębiorcy przesyłowego, trzeba pamiętać, że prawo przewiduje instrumenty, pozwalające na przeciwdziałanie takim zachowaniom i zajęcie nieruchomości wbrew woli jej właściciela.
Regulacje ustawy o gospodarce nieruchomościami, dotyczące zajęcia nieruchomości w sytuacjach nagłej potrzeby zapobieżenia znacznej szkodzie wynikającej z awarii urządzeń przesyłowych nie należą do powszechnie stosowanych przez przedsiębiorców, mimo że obowiązują od dłuższego czasu. W omawianych przypadkach starosta udziela, w drodze decyzji, zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, licząc od dnia zajęcia. Decyzja taka opatrzona jest rygorem natychmiastowej wykonalności, zatem od razu może być wdrożona w życie i stanowić podstawę - w razie potrzeby - prowadzenia egzekucji.
Co więcej, przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami przewidują sytuację, gdy złożenie wniosku o wydanie decyzji na czasowe zajęcie nieruchomości nie jest możliwe. W takim przypadku, właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości również ma obowiązek udostępnienia jej w celu zapobieżenia tym okolicznościom. Przedsiębiorca jest natomiast zobowiązany do złożenia wniosku o wydanie decyzji potwierdzającej legalność jego działań. W przeciwnym razie, grozi mu kara pieniężna za każdy dzień zwłoki przy złożeniu wniosku. Ponadto, kara taka grozi również w przypadku bezzasadnego zajęcia nieruchomości w tym trybie.
Również regulacje Kodeksu cywilnego pozwalają na użycie lub nawet zniszczenie cudzej rzeczy w przypadku niebezpieczeństwa grożącemu dobrom osobistym lub majątkowym (np. zdemontowanie fragmentu ogrodzenia lub przecięcie kłódki celem dostania się na nieruchomość, gdzie doszło do awarii). Właściciel może natomiast żądać naprawienia wynikającej stąd szkody, czy to w formie przywrócenia stanu poprzedniego, czy też zapłaty odpowiedniego odszkodowania.
Niezwykle ważnym jest, aby służby przedsiębiorców przesyłowych dysponowały niezbędną wiedzą co do zakresu czynności, które mogą podejmować samodzielnie, a które wymagają prowadzenia egzekucji administracyjnej i wykorzystania przymusu państwowego. Instrukcje co do prawidłowego sposobu postępowania w takich sytuacjach powinny być ujmowane w sformalizowane dokumenty wewnętrzne (polityki, procedury), zapewniające jednolitość ich stosowania w każdej sytuacji i eliminujące ewentualne rozbieżności stanowisk pomiędzy poszczególnymi działami w ramach struktury organizacyjnej przedsiębiorcy.
Autor: Iwo Fisz, radca prawny, kancelaria Sienkiewicz i Zamroch
