Sukces sprzedaży suplementów diety a znakowanie produktu - aspekty prawne
Sukces sprzedaży suplementów diety w dużej mierze uzależniony jest od odpowiednio zadeklarowanych korzyści żywieniowych oraz zdrowotnych na etykiecie produktu. Branża suplementów diety rozwija się bardzo dynamicznie, co zdecydowanie determinuje wzrost konkurencyjności na rynku. Podmioty działające w sektorze spożywczym dokładają zatem wszelkich starań, by jak najlepiej wypromować i wyróżnić swój produkt na tle konkurencji. Producenci najczęściej decydują się na podkreślanie wyjątkowych właściwości produktów poprzez wykorzystanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych.
Stosowanie oświadczeń sprzyja nie tylko w budowaniu pozytywnego wizerunku marki na rynku, ale również stwarza szerokie pole do komunikacji z konsumentem. Należy jednak pamiętać, że wykorzystywanie oświadczeń w etykietowaniu, reklamie oraz prezentacji suplementów diety wiąże się z pewnymi ograniczeniami i koniecznością spełnienia wymagań - precyzyjnie zdefiniowanych w polskim i unijnym porządku prawnym. Każdy przedsiębiorca, który stoi przed wyzwaniem połączenia atrakcyjnej dla konsumenta komunikacji ze ściśle określonymi przepisami prawnymi, powinien zapoznać się z podstawowymi kwestiami regulującymi tematykę skutecznego i bezpiecznego stosowania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, tak aby uniknąć potencjalnych błędów i narażenia się na ewentualne kary nakładane przez organy kontrolujące.
Oświadczenia stosowane w znakowaniu suplementów diety
Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (dalej „rozporządzenie 1924/2006”) w przypadku etykietowania, reklamy oraz prezentacji suplementów diety istnieje możliwość stosowania wyłącznie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, które zostały zatwierdzone przez Komisję Europejską.
Przy czym, oświadczenie żywieniowe definiuje się jako każdy komunikat, który stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na energię (wartość kaloryczną), substancje odżywcze lub inne substancje, natomiast oświadczeniem zdrowotnym jest każda informacja, która stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników a zdrowiem.
Suplementy diety stanowią szczególną kategorię środków spożywczych, w przypadku których stosowanie oświadczeń może być niekiedy nieco problematyczne.
W praktyce producenci napotykają szereg wątpliwości związanych przykładowo z dopuszczalnością użycia określonego oświadczenia, tak aby nie narazić się na odpowiedzialność. Wiele kontrowersji wzbudzają m.in. określenia typu „probiotyk”, „detox” czy „superfoods”, stosowanych w etykietowaniu suplementów diety.
Warto również zaznaczyć, że od przyszłego roku przedsiębiorców czekają zmiany związane z zakończeniem okresu przejściowego w zakresie reguł dotyczących znaku towarowego, marki lub nazwy marketingowej pojawiającej się na etykiecie, przy prezentacji lub w reklamie żywności, która może być odbierana jako oświadczenie żywieniowe lub zdrowotne. Nowe przepisy niewątpliwie wzbudzą niemałe zamieszanie w branży suplementów diety, dlatego warto zapoznać się z ich szczegółami, by uniknąć ewentualnych naruszeń.
Warunki stosowania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą być stosowane przez wszystkie podmioty działające na rynku spożywczym, pod warunkiem, że spełniają one szczegółowe warunki stosowania dopuszczonych oświadczeń oraz są zgodne z zasadami i wymaganiami rozporządzenia 1924/2006.
Oświadczenia stosowane w etykietowaniu, reklamie i prezentacji suplementów diety nie mogą m.in.:
- być nieprawdziwe, niejednoznaczne lub wprowadzające w błąd;
- budzić wątpliwości co do bezpieczeństwa lub adekwatności odżywczej innej żywności;
- zachęcać do nadmiernego spożycia danej żywności lub stanowić przyzwolenia dla niego;
- stwierdzać, sugerować lub dawać do zrozumienia, że zrównoważony i zróżnicowany sposób odżywiania się nie może zapewnić odpowiednich ilości składników odżywczych w ujęciu ogólnym
- straszyć konsumenta poprzez stosowanie tekstów, grafik, symboli wzbudzających lęk.
W przypadku suplementów diety należy również pamiętać o dodatkowych informacjach z zakresu etykietowania, które koniecznie muszą pojawić się na opakowaniu wraz z zastosowanym oświadczeniem.
Poznaj program warsztatu online “Suplementy diety w praktyce i prawie”, 25 listopada 2021 >>
Wytyczne w zakresie elastyczności brzmienia oświadczeń
Zarówno oświadczenia żywieniowe, jak i oświadczenia zdrowotne posiadają swoje ustalone brzmienie zatwierdzone przez Komisję Europejską. Jednakże, ustawodawca dopuszcza pewną elastyczność w tym zakresie, tzn. możliwość użycia oświadczenia w brzmieniu nieco innym niż autoryzowane, lecz wyłącznie na tyle, by nadal miało ono taki sam sens dla konsumenta.
Przepisy dopuszczają zatem pewną swobodę działania przy formułowaniu ostatecznej treści oświadczenia. Jednak, biorąc pod uwagę fakt, że proponowane komunikaty muszą nieść za sobą takie samo znaczenie, jak oświadczenia autoryzowane, wówczas pole do modyfikacji oświadczeń jest stosunkowo ograniczone. Co istotne, zmienione brzmienie autoryzowanego oświadczenia zdrowotnego powinno przedstawiać ten sam związek pomiędzy żywnością lub jednym z jej składników a zdrowiem. W praktyce oznacza to, że oświadczenie takie nie może charakteryzować się „mocniejszym” przekazem niż to, które zostało autoryzowane. Warto również pamiętać, że treść oświadczenia nie może zostać zmodyfikowane do oświadczenia medycznego, czyli sugerującego właściwości lecznicze produktu.
Ostatecznie jednak to przedsiębiorca stosujący zmodyfikowane brzmienie oświadczenia powinien być w stanie uzasadnić, że zmieniona treść komunikatu ma takie samo znaczenie, jak odpowiadające mu autoryzowane oświadczenie zamieszczone w Rejestrze i że nadal odzwierciedla naukowe dowody, dzięki którym dane oświadczenie uzyskało autoryzację.
Oświadczenia zdrowotne a sugerowanie właściwości leczniczych
Podstawowym celem przepisów dotyczących znakowania suplementów diety jest ochrona konsumentów m.in. poprzez wyszczególnienie różnicy pomiędzy suplementem diety a lekiem oraz ograniczenie nadużyć w zakresie przypisywania suplementom właściwości, których nie posiadają.
Co do zasady etykietowanie, reklama oraz prezentacja suplementu diety nie może sugerować potencjalnemu konsumentowi, że jego spożycie będzie miało analogiczny wpływ na organizm, jak w przypadku zażycia produktu leczniczego. Przypisanie suplementowi diety takich właściwości jest zachowaniem sprzecznym z przepisami prawa, a ponadto wprowadza konsumenta w błąd co do statusu produktu. Suplement diety stanowi bowiem środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, natomiast produkt leczniczy to substancja lub mieszanina substancji, której przypisuje się właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt.
sugerują, że niespożycie danej żywności mogłoby mieć negatywny wpływ na zdrowie;
odwołują się do szybkości lub wielkości obniżenia masy ciała;
odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów w zakresie zdrowia i innych stowarzyszeń niewymienionych w art. 11 wskazanego rozporządzenia.
W praktyce określenie granicy pomiędzy niedopuszczalnym przypisywaniem suplementom diety właściwości zapobiegania lub leczenia chorób a dozwolonym informowaniem o pozytywnym wpływie danego produktu na zdrowie, stanowi niemałe wyzwanie dla podmiotów działających w branży spożywczej. Brak takiej granicy doprowadza w konsekwencji do wielu sporów pomiędzy organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej a producentami.
Autorki:
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk, radca prawny, wspólnik w KONDRAT i Partnerzy
mgr inż. Kinga Krent, specjalista ds. prawa żywnościowego w KONDRAT i Partnerzy
Porozmawiaj z autorkami artykułu podczas warsztatu online >>
