System kaucyjny – wyzwanie i szansa dla sektora handlu detalicznego

Wprowadzenie w Polsce systemu kaucyjnego to kluczowe działanie legislacyjne w zakresie gospodarki odpadami ostatnich latach, w branży FMCG. Nowe przepisy, które wejdą w życie w październiku 2025 r., mają na celu nie tylko ochronę środowiska, ale również realizację unijnych wymagań dotyczących poziomu recyklingu. Jednocześnie stanowią istotne wyzwanie dla szeroko rozumianego handlu detalicznego w tym również dla właścicieli sklepów detalicznych, którzy będą musieli dostosować się do nowych obowiązków.

Chociaż sama koncepcja zwrotu opakowań nie jest nowa, to jej wdrożenie w ramach zorganizowanego systemu na dużą skalę wymaga znaczących zmian w infrastrukturze IT, logistyce i ostatecznie w finansach detalistów, dystrybutorów i producentów. Istota systemu jest prosta – klient, kupując produkt w opakowaniu objętym kaucją, płaci dodatkową opłatę, którą odzyskuje po oddaniu pustego opakowania do wyznaczonego punktu. System obejmie opakowania z plastiku i aluminium – czyli te, które dotychczas często trafiały do niesegregowanych odpadów. To rozwiązanie wspiera rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym, przyczyniając się do zmniejszenia ilości odpadów i redukcji emisji CO₂.

Nowe obowiązki dla sklepów

Dla branży detalicznej nowe regulacje oznaczają konieczność przygotowania się do roli punktów zbiórki opakowań. Obowiązek ten obejmie sklepy o powierzchni sprzedaży przekraczającej 200 m kw., natomiast mniejsze placówki będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie. Od początku 2026 r. jednak, w przypadku sprzedaży produktów w opakowaniach szklanych, również one będą musiały organizować ich zwrot. W praktyce oznacza to konieczność wygospodarowania przestrzeni magazynowej, wdrożenia odpowiednich procedur logistycznych oraz modernizacji zaplecza technicznego, a co za tym idzie również zmian w systemach informatycznych sklepów.

Kluczowym elementem będzie wybór sposobu obsługi zwrotów – sklepy będą mogły korzystać z manualnego przyjmowania opakowań lub zainwestować w automaty zwrotne RVM (reverse vending machines). Każda z opcji niesie ze sobą inne wyzwania: ręczny odbiór to niższy koszt wdrożenia, ale większe obciążenie dla pracowników, natomiast automatyzacja to większy wydatek początkowy, lecz usprawnienie operacji z mniejszym nakładem pracy personelu. Ostateczny wybór będzie zależał od wielkości sklepu, jego lokalizacji oraz przewidywanego wolumenu zwracanych opakowań.

Równie istotne będzie dostosowanie systemów sprzedażowych do obsługi kaucji. To nie tylko kwestia fizycznego przyjęcia opakowania, ale też precyzyjnego zarządzania przepływami finansowymi i integracji z systemem operatora kaucyjnego. Konieczne będzie zatem dostosowanie kas, oprogramowania sprzedażowego, raportowania i ewidencji, a także zapewnienie zgodności z przepisami podatkowymi. Dla wielu sklepów oznacza to konieczność inwestycji w technologię i szkolenie personelu.

Rola komunikacji

Nie można pominąć znaczenia komunikacji – zarówno w kontekście wewnętrznym, jak i w relacjach z klientami. Pracownicy muszą znać procedury i być przygotowani do odpowiadania na pytania konsumentów, a ci z kolei powinni dokładnie wiedzieć, które opakowania podlegają zwrotowi, gdzie i jak można je oddać. Przejrzystość zasad i dostępność informacji będą kluczowe dla sprawnego działania systemu.

Co więcej, system kaucyjny może stać się dla sklepów źródłem korzyści. Udział w systemie może zwiększyć częstotliwość wizyt klientów, którzy przy okazji zwrotu opakowań mogą decydować się na dodatkowe zakupy. Może to również budować pozytywny wizerunek marki – jako odpowiedzialnej i wspierającej proekologiczne działania.

W dłuższej perspektywie system kaucyjny stanie się istotnym elementem krajowego systemu zarządzania odpadami. Dla detalistów oznacza to nie tylko konieczność dostosowania się do nowych przepisów, ale także możliwość aktywnego udziału w transformacji środowiskowej. Współpraca z doświadczonymi dostawcami technologii i rozwiązań operacyjnych może znacząco ułatwić to przejście – zarówno pod kątem zgodności z regulacjami, jak i efektywności kosztowej.